कात्तिक अन्तिम वा मंसिरको पहिलो साता प्रस्ताव गरिएको दक्षिण एशियाली राष्ट्रहरुको शिखर सम्मेलन (सार्क)को आयोजना अन्ततः काठमाडौंमै हुनेभएको छ ।
सकभर काठमाडौं बाहिर आयोजना गर्ने इच्छा प्रधानमन्त्रीले देखाएअनुसार लुम्बिनी र पोखराको चर्चा यसअघि बाहिर आएको थियो । विभिन्न मन्त्रालयका उच्चस्तरिय प्रतिनिधि सम्मिलित टोलीले पोखराको संभावना अध्ययन गर्नका निम्ति स्थलगत भ्रमण पनि गरेको थियो ।
यसैबीच भौतिक पूर्वाधार मन्त्रीको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले सम्मेलनको आयोजना काठमाडौंमै गर्नेगरि तयारी अघि बढाउन विभिन्न कमिटिहरुको गठनसमेत गरेको छ ।
‘पोखराको महत्व अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा फैलियोस भनेर सम्मेलन त्यहीँ आयोजना गर्ने इच्छा सरकारले राखेको थियो,’ बैठकमा उपस्थित एक सहभागीले सेतोपाटीलाई भने, ‘तर, पूर्वाधारको अभावले गर्दा त्यहाँ आयोजना गर्न संभव देखिएन ।’
ती सहभागीका अनुसार सबैभन्दा समस्या एयरपोर्टको क्षमतामै देखियो भने चाहिएजति होटल पनि त्यहाँ उपलब्ध नहुने स्थिती थियो ।
बैठकमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र भवन, प्रज्ञा भवन र ग्यालरी बैठकको संभावना बारे चर्चा चलेको थियो ।
सार्क सम्मेलन अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रमा आयोजना गरिए संविधानसभा नै तीन महिनाका निम्ति रोक्नुपर्ने अवस्था आउने तर्क सहभागीले उठाएका थिए । त्यसोगर्दा अहिलेको संरचना भत्काएर नयाँ बनाउनुका साथै सम्मेलन सकिएपछि फेरि संविधानसभाको संरचनामा फर्काउनुपर्ने हुन्थ्यो ।
यसले लामो समयसम्म संविधान बनाउने काम अवरुद्ध हुनुका साथै लगानी गरेर पनि फेरि भत्काउँदा कुनै उपलब्धि हुन्थेन ।
यस्तोमा २६ वर्षअघि सार्क सम्मेलन आयोजना भएकै प्रज्ञा भवनलाई सुधार गर्ने हो भने पछिसम्मलाई त्यसको पनि स्तरोन्नति हुने सहभागीको तर्क थियो । त्यतिखेर दोश्रो सार्क शिखर सम्मेलन आयोजना गर्दा तयार पारिएको प्रज्ञाभवनकै संरचना अहिलेसम्म कायम छ । त्यसयता आधुनिक प्रविधिको विकास भइसकेको र एयरकण्डिसनदेखि सिटसम्म थोत्रो भइसकेको अवस्थामा उक्त हलको पनि स्तर सुधार हुने भएकाले त्यसैमा सहभागीले जोड दिएका थिए ।
बैठकमै पूर्वाधार तयारीका निम्ति तीनवटा बेग्लाबेग्लै कमिटिको गठन समेत गरिएको छ । ढल खानेपानी र सरसफाइ, भवन र सडक व्यवस्थित पार्नुका साथै रंगरोगन, साजसज्जा र हरियाली बढाउने हिसाबले तीनवटै कमिटिको अध्यक्षता सम्वन्धित विभागका महानिर्देशकहरुको जिम्मेवारीमा परेको छ ।
यसअघि पनि सन् १९८७ र २००२ मा गरेर दुईपटक काठमाडौंमै सार्क शिखर सम्मेलन सम्पन्न भइसकेको छ ।
यसैबीच सार्क सम्मेलन अगावै राजधानीका मुख्य मार्गहरु तयार पारिसक्ने निर्देशन अनुसार यहाँका सडकहरुलाई भिभिआइपी, भिआइपी र अन्य गरेर वर्गीकरण गरिएको जानकारी काठमाडौं उपत्यका नगर विकास प्राधिकरणका आयुक्त भाइकाजी तिवारीले दिएका छन् ।
विमानस्थल, पाँचतारे होटलहरु, आयोजना स्थलको वरिपरि क्षेत्र र यसलाई जोड्ने मुख्य मार्गहरुलाई सबैभन्दा उच्च प्राथमिकतामा राखिएको छ । सहरका मुख्य पर्यटकीय एवं धार्मिक क्षेत्र जोड्ने बाटोलाई त्यसपछिको प्राथमिकतामा राखिएको छ ।
‘सम्मेलन नसकिएसम्मका निम्ति तोडफोडको काम बन्द हुनेछ,’ तिवारीले भने, ‘सम्मेलन सुरुहुनु अगावै मुख्य मार्गहरुको निर्माणकार्य सम्पन्न गरिसक्ने भएका छौं ।’
सडक मात्र नभएर छेउछाउका घरहरु रंगरोगन गर्न सघाउने र सडकका दुवैतिर हरियाली बढाउने किसिमका तयारी पनि योजनामा राखिएको उनी बताउँछन् ।
यसैबीच काठमाडौंमा सार्क सम्मेलन आयोजना गर्ने निर्णय भएको प्रति परराष्ट्र मन्त्रालयका सहसचिव प्रकाशकुमार सुवेदीले आश्चर्य प्रकट गरेका छन् । सरकारले तयारपारेको ‘रेपिड एप्रेजल टिम’का सदस्य एवं पोखराको स्थलगत भ्रमणमा समेत सरिक सुवेदीले आफुहरुले रिपोर्टसमेत बुझाउन नपाउँदै के आधारमा काठमाडौंमा आयोजना गर्ने निधो गरियो भन्ने बुझ्न नसकेको बताए । उनले पोखराको अध्ययन गरेर फर्केको टोलीले दुई दिनभित्र रिपोर्ट बुझाउने जानकारी पनि सेतोपाटीलाई दिएका छन् ।
