राजधानीमा दिन प्रतिदिन गर्मी बढ्दै थियो। होली पनि नजिकै आइरहेको थियो। र्याफ्टिङ जाने होरु गुरिल्ला ट्रेकका प्रवर्तक सुरेन्द्र रानाले भनेपछि यसपालिको होली भोटेकोशीमा मनाउने निर्णय भयो। मैले आजसम्म र्याफ्टिङ गरेको थिइनँ। मलाई गर्न मन लागेको साहसिक खेल हो यो। तर आजसम्म साइत जुरेको थिएन। यस्तो गर्मीको बेला पानीमाथि तैरिएको कल्पना गर्दै भोटेकोशी पुगियो। भोटेकोशीको तिरमा ७ वर्षदेखि रिसोर्ट खोलेर बसेका इन्द्रजी पनिसँगै हुनुहुन्थ्यो। उहाँकै कार्यक्रम रहेछ। नदीमा होली खेल्ने। राजधानीबाट ६५ किलोमिटर टाढा भोटेकोशी नदी किनारमा होलीको दिन बिहान ८ बजे काठमाडौंबाट करिब १२५ जना र्याफ्टिङ र होली खेल्न आइपुगे।
काठमाडौं नयाँबजारकी सुमी राई अघिल्लो वर्ष नै साहसिक जयलात्रा (र्याफ्टिङ) जान चाहेकी थिइन्। तर उनीसँगै रेष्टुरेन्टमा काम गर्ने साथीले नमानेपछि पोहोर साल जानै पाइनन्। ‘यसपालीको होली पनि अघिल्लो सालजस्तै बसन्तपुरमा गएर रमाइलो गरी मनाउने होला भनेर बसेकी थिएँ। एक्कासी दिदीले होलीमा र्याफ्टिङ जाउँ है भनेपछि मनै फुरूङ्ग भयो,’ उनले भनिन्,‘सधैँभन्दा फरक र जीवनकै रमाइलो भयो।’
भर्खरै र्याफ्टिङको मजा लिएर फर्किएकी सोलुखुम्बुकी खुस्बु लामा गत वर्ष पनि यहाँ र्याफ्टिङ आएकी थिइन्। उनले भनिन्, ‘तर होलीमा छुट्टै मजा हुँदो रहेछ। अघिल्लो साल बसन्तपुरमा साथीहरूसँग मिलेर होली खेल्दाको रमाइलोभन्दा त र्याफ्टिङ कहाँ हो कहाँ रमाइलो।’
होलीमा भोटेकोशी किनार राताम्मे भयो। सेतो टिसर्टमा ह्याप्पी होली लेखिएको थियो। मान्छेका अनुहार पनि रात्याम्मे। लाइफ ज्याकेट लगाएर होलीको रंगमा रंगिएका युवा युवतीले पुरै नदी किनारको माहोल रमाइलो बनाएको थियो। रंगिएका अनुहारले ढुंगाका काप छेल्दै खोलामा बग्न थालेपछि छुट्टै आनन्द लिए। भोटेकोशीको छालमा पानीसँग पौंठेजोरी खेल्दा राई र लामालाई मात्र होइन् त्यहाँ आएका अधिकांशले अनौठो मजा लुटे। ‘साथीले दुई वर्षअघि नै जाउँ भन्दा नगएकोमा मलाई पछुतो लाग्यो, कोटेश्वरका बिहाल रानाले भने, ‘मलाई सुरुमा डर लागेको थियो तर र्याफ्टिङ गरिसकेपछि यसको धित नै मरेन । अब त मौका मिल्नासाथ र्याफ्टिङ आउँछु।’
र्याफ्टिङ स्टारले मंगलबार होलीको अवसरमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा करिब १५० जना खुलेरै रमाइलो गरे। र्याफ्टिङ स्टार मात्र होइन भोटेकोशी किनारका अधिकांश एजेन्सीले होलीमा र्याफ्टिङ राखेका थिए। ‘दिन प्रतिदिन गर्मी बढ्दै गइरहेको छ । गर्मीको समयमा पानीमाथि तैरनको मज्जा नै अर्कै हुन्छ, पोखरा स्थायी घर भएर काठमाडौं नयाँ बजार बस्दै आएकी इज्मा घलेले सेतोपाटीसँग भनिन्, ‘यही मज्जा लिन होलीको अवसर पारेर भोटेकोशी आएका हौं।’ सुरुमा डर, पछि रोमाञ्चक । हपहपी गर्मीमा भोटेकोशीको चिसो पानीमा झ्वाम्म हाम फाल्दा धेरैले र्याफ्टिङको मज्जा लिए।
सुरुका केही वर्ष आन्तरिकभन्दा विदेशी पर्यटकलाई लक्षित गरेर सञ्चालन गरिएको र्याफ्टिङमा नेपालीहरुको सहभागिता ह्वात्तै बढेको छ। अहिले र्याफ्टिङ गर्ने पर्यटकमध्ये ७० प्रतिशत नेपाली छन्। यस्तै पर्व र विदाका समयमा नदीमा बाक्लै भीड हुन्छ। सोलुखुम्बुकी ज्ञानु राईलाई अरूले र्याफ्टिङ गरेको देख्दै डर लाग्थ्यो तर खोलामा गएपछि डर आफैं हराएछ। उनले भनिन्,‘पानीमा पसेपछि डर होइन मजा आउँदो रहेछ।’
पछिल्लो समय जलयात्रा पर्यटनप्रतिको नेपालीको आकर्षण बढ्दै गएको छ। र्याफ्टिङ व्यवसायलाई नेपालीले धानेका कारण जलयात्राको प्रवर्द्धनमा सरकारले नै नदी संरक्षणको नीति लिनुपर्ने र्याफ्टिङ स्टारका सञ्चालक इन्द्र राईले बताए। उनले नेपालको पर्यटन व्यवसाय मौसमी पर्यटकको भरमा चलेको भएपनि र्याफ्टिङ व्यवसाय आन्तरिक पर्यटकले धानेको बताए। नेपालमा बाह्रै महिना र्याफ्टिङ गर्न सकिने भएपनि असोज(कात्तिक र फागुन( चैतमा मात्रै विदेशी पर्यटक र्याफ्टिङको लागि आउँछन् । आन्तरिक पर्यटकले भने सबै समयमा र्याफ्टिङ गर्ने गर्छन्। आन्तरिक पर्यटक आकर्षण गर्न र्याफ्टिङ कम्पनीले प्याकेज ल्याउन थालेपछि यसप्रति आकर्षण बढ्न थालेको हो। बैंक, कलेज, कर्पोरेट अफिसहरुले र्याफ्टिङ लैजान थालेपछि पनि आन्तरिक पर्यटक बढेका हुन्।
विदाको समयलाई सदुपयोग गर्ने कर्मचारीदेखि साहसिक काममा रमाइलो मान्नेहरु र स्कुल कलेजका विद्यार्थीदेखि उच्चतहका सरकारी कर्मचारीसम्म मनोरञ्जनको लागि र्याफ्टिङ आउन थालेका छन्,उनले भने,‘ र्याफ्टिङका लागि एक रात एक दिनको प्याकेज बढी चलेको छ।’ पर्यटन मन्त्रालयले नेपालका १२ वटा नदीमा र्याफ्टिङ गर्ने अनुमति दिएको छ। तीमध्ये नेपालीहरु भोटेकोशी र त्रिशुलीमा बढी जाने गर्छन्। यस वर्ष मात्र भोटेकोशीमा ४० हजारले र्याफ्टिङ गरे। भोटेकोशीको तुलनामा त्रिशूलीमा ८० हजारभन्दा बढीले र्याफ्टिङ गरेको तथ्यांक छ।
२ हजार ५ सयको प्याकेजमा र्याफ्टिङ गर्न सकिन्छ । यसमा काठमाडौबाट जान आउन, खाजा र खानाको व्यवस्था प्याकेजमा हुन्छ। करिब तीन घन्टा पानीमा खेल्ने खेलमा पौडी खेल्न पनि पाइन्छ। काठमाडौंबाट नजिक, सस्तो र सुरक्षित नदी भएकोले नेपालीको पहिलो रोजाइमा त्रिशूली पर्छ तर भोटेकोशीमा पनि पर्यटक बाक्लै जान थालेका छन्। व्यवसायिक कम्पनीबीच सस्तो प्याकेज दिएर ग्राहक तान्ने अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा बढेको फाइदा आन्तरिक पर्यटकलाई पुगेको १६ वर्षदेखि र्याफ्टिङ गाइड पेशा गरिरहेका नवलपरासीका कमल भण्डारीले बताए। हाल नेपालमा करिब दुई सय भन्दा बढि व्यवसायी भएपनि नारामा ६० वटा मात्रा दर्ता भएका छन् ।
यस्ता छन् प्याकेज
भोटेकोशी
एक दिनको लागि दुई हजार पाँच सय रुपैयाँस् यसमा काठमाडौंबाट जाने र आउने बस, र्याफ्टिङ, खाजा र लन्चको व्यवस्था गरिएको हुन्छ।
दुई दिन एक रातको लागि तीन हजार पाँचसय रुपैयाँस् काठमाडौंबाट जाने र आउने बस, र्याफ्टिङ, लन्च डिनर एकरातको बसाई र भोलिपल्ट ब्रेकफास्टको व्यवस्था गरिएको हुन्छ ।
तीन दिन दुई रातको लागि चार हजार पाँचसय रुपैयाँस् काठमाडौंबाट जाने र आउने बस, दुई दिन र्याफ्टिङ, लन्च, डिनर, ब्रेकपास्ट र दुई रातको बसाईको व्यवस्था गरिएको हुन्छ ।
त्रिशूली
एक दिनको लागि दुई हजार रुपैयाँस् यसमा काठमाडौंबाट जाने र आउने बस, र्याफ्टिङ र लन्चको व्यवस्था गरिएको हुन्छ ।
दुई दिन एक रातको लागि तीन हजार रुपैयाँ स् काठमाडौंबाट जाने र आउने बस, र्याफ्टिङ, लन्च डिनर एकरातको बसाई र भोलिपल्ट ब्रेकफास्टको व्यवस्था गरिएको हुन्छ ।
तीन दिन दुई रातको लागि चार हजार रुपैयाँस् काठमाडौंबाट जाने र आउने, दुई दिन र्याफ्टिङ, लन्च, डिनर, ब्रेकपास्ट र दुई रातको बसाईको व्यवस्था गरिएको हुन्छ।