राष्ट्रिय गौरबको आयोजनाको रुपमा रहेको बहुप्रतिक्षित हुलाकी सडक निर्माण कार्य रोकिएको छ। बसन्ता जैविक मार्ग अन्तर्गत दुई किलोमिटरमा रुख कटानीको आदेश नमिलेपछि कैलालीमा निर्माण कार्य रोकिएको हो।
कटैनी नदीदेखि रतनपुरको रामपुरसम्म दुई किलोमिटरमा वनले रुख काट्न दिएको छैन। सोही वनमै १० किलोमिटरमा भने रुख कटान भइसकेको छ। दुई किलोमिटरमा रहेका २ सय ३६ रुख काट्न नदिएपछि कटैनी नदीदेखि भजनीसम्मको १८ किलोमिटर दुरीमा सडक बन्न नसकेको हो।
हुलाकी सडक निर्माण गर्ने भारतीय निर्माण कम्पनी जीआर गावर, जीएलपीले वन क्षेत्रमा डीपीआर भएअनुसार सिधै र जिल्ला वन कार्यालयले अतिक्रमण बढ्ने भन्दै वैकल्पिक बाटो (जुन घुमाउरो छ) भएर सडक बनाउनुपर्ने अडान राखेपछि सडक निर्माण हुन नसकेको जनाइएको छ।
वनले दिएको विकल्पलाई निर्माण कम्पनीले स्वीकारेन भने निर्माण कम्पनीले गरेको डीपीआर अनुसार जिल्ला वनले सडक बनाउन दिएन। कैलालीमा द्रूत गतिमा हुलाकी सडक निर्माण कार्य भए पनि वनको लफडाले १८ किलोमिटरमा कुनै पनि काम हुन नसकेको सडक डिभिजन कार्यालय अन्तर्गतको हुलाकी सडक आयोजनाले जानकारी दिएको छ।
डीपीआर तथा वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन भएअनुसार काम गर्न नपाएपछि भारतीय निर्माण कम्पनीले बसन्ता जैविक मार्गमा सडक नबनाएको हुलाकी सडक आयोजनाका इञ्जिनियर मानसिंह धामीले बताए। वनले दिएको विकल्प अनुसार सडक बनाउँदा पुनः डीपीआर तथा वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन गर्नुपर्ने कारणले निर्माण कम्पनी पछाडि हटेको उनको भनाइ छ।
‘उनीहरूले पुरानै सर्वेअनुसार काम गर्ने अडान लिए,’ इञ्जिनियर धामीले भने, ‘तर पुरानो डीपीआर अनुसार वनले काम गर्न दिएन।’ हुलाकी सडक सिधै बनाउँदा सो सडकको दक्षिणतिरका वन क्षेत्र थप अतिक्रमणमा पर्ने भन्दै वनले अवरोध गरेको छ।
सोही क्षेत्रमा बसन्ता जैविक मार्ग अतिक्रमणको चपेटामा परेको छ। जिल्ला वन कार्यालयले वैकल्पिक बाटो भएर हुलाकी सडक बनाउनुपर्ने फाइल पेस गरेकाले सोही अनुसार काम गर्न आग्रह गरिएको जिल्ला वन अधिकृत डा. सिन्धुप्रसाद ढुंगानाले बताए। उनले सिधै सडक लैजाँदा हुलाकी सडक दक्षिणतिर रहेका वन पनि अतिक्रमण पर्ने भएकाले त्यसरी विकल्प दिइएको उल्लेख गरे।
दक्षिणी भागमा भएको अतिक्रमण हटाइएमा सिधै सडक बनाउन दिने जिल्ला वन कार्यालयको भनाइ छ। अतिक्रमण हटाइएमा सर्वे भए अनुसार बाटो बनाउन दिनेमा वनले कुनै किसिमको अवरोध नगर्ने जिल्ला वन अधिकृत ढुंगानाले बताए।
सडक निर्माण कार्य रोकिएपछि हुलाकी सडक निर्माणका लागि चालू आर्थिक वर्षमा आएकोमध्ये हालसम्म ३० प्रतिशत बजेटमात्रै खर्च भएको कोष तथा लेखा नियन्त्रण कार्यालयले जानकारी दिएको छ।
भारत सरकारको एक अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ लगानीमा पहिलो चरण अन्तर्गत धनगढीको क्याम्पस रोडदेखि पूर्व सत्तीसम्म ६१ किलोमिटरमा हुलाकी सडक निर्माण गर्ने लक्ष्य थियो। हाल बसन्ता जैविक मार्ग अन्तर्गतको १८ किलोमिटर बाहेक ४३ किलोमिटरमा सडक कालोपत्रे भइसकेको छ। भारतले एक अर्ब एक करोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको दाबी गरेको छ। हुलाकी सडक अन्तर्गत पर्ने ११ नदीनालामा पुल निर्माण तथा जग्गा मुआब्जा खर्च भने नेपाल सरकारले व्यहोरेको छ। करिब १२ करोड रुपैयाँ मुआब्जा वितरण गर्न बाँकी रहेको जनाइएको छ ।
३० महिनामा निर्माण कार्य सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको हुलाकी सडक निर्माण कार्य पाँचौ वर्षमा पुगेको छ। पाँच वर्षसम्म पनि सडक पूरा नभएपछि भारत सरकारले अधुरै सडक नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गर्ने तयारीमा रहेको हुलाकी सडक आयोजनाले जानकारी दिएको छ।
