केही महिनाअघि बेलायतमा बस्ने नेपाली लाहुरेलाई एक जना अपरिचित युवतीको फेसबुक एकाउन्टबाट म्यासेज आयो, ‘तिमीले इन्गेजमेन्ट गरेकी केटी ठीक छैन। त्यो केटीको अर्को ब्वाईफ्रेन्ड छ। त्यस्ती केटीसँग बिहे गरेर जिन्दगी बर्बाद नपार।’
बिहे गर्ने मितिसमेत तय भइसकेको अवस्थामा यस्तो म्यासेज आएपछि उनी चकित परे। इनबक्समा फेरि त्यही फेसबुक एकाउन्टबाट बिहे गर्न लागेकी युवतीको अश्लिल तस्बिर पनि आयो।
उनले नेपालमा रहेकी युवतीलाई फोन गरेर घटनाक्रम बताए। प्रहरीमा उजुरी गर्न आग्रह गरे। आफूलाई परेको समस्याबारे ती युवतीले महानगरीय अपराध महाशाखाको साइबर क्राइम पिल्लरमा जानकारी गराइन्, उजुरी हालिन्।
अनुसन्धान गर्दै जाँदा त्यो फेसबुक एकाउन्ट ‘फेक’ रहेको पत्ता लाग्यो। प्रहरीले ती युवतीलाई पक्राउ गर्यो। प्रहरीसँगको बयानमा ती युवतीले आफूभन्दा धनी र स्मार्ट केटासँग बिहे गर्न लागेकाले डाह लागेर बिहे भाँड्न यस्तो गरेको बताइन्।
महानगरीय अपराध महाशाखाका अनुसार पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जालबाट यस्तै यौनजन्य साइबर अपराधका मुद्दा बढी आउने गरेका छन्। फेसबुकमा चिन्दै नचिनेकालाई साथी बनाउने, प्रेमको अभिनय गर्ने र त्यसपछि अश्लिल तस्बिर साटासाट गर्ने काम बढी मात्रामा भइरहेको महाशाखाले जनाएको छ।
प्रेम सम्बन्धमा रहँदा पोर्न भिडियो, अश्लिल फोटो खिच्ने र पछि सम्बन्धमा खटपट आउँदा त्यसैलाई हतियार बनाउने युवायुवती भेटिने गरेको महाशाखा साइबर पिल्लरका डिएसपी पशुपति रायले बताए।
साइबर क्राइमबाट भयावह दुर्घटनासमेत निम्त्याएको रेकर्ड प्रहरीमा छ। प्रेमीले अर्कै युवतीसँग बिहे गरेको र पछि यौन सम्बन्धका लागि ती प्रेमीले फेसबुक र फोनमार्फत ‘ब्ल्याकमेलिङ’ गरेपछि बुटवलकी एक युवतीले आत्महत्या गरेकी थिइन्। फेसबुकबाट साथी बनाएकी केटा साथीले बिहेपछि पनि फेसबुक र भाइबरमा अश्लिल फोटो पठाएर यौन प्रस्ताव राखेका थिए। प्रेम सम्बन्धमा रहेका बेला युवती र युवकले अश्लिल फोटो खिचेको र युवकले सोही फोटो पठाएर यौनका लागि मनोवैज्ञानिक दबाब दिएपछि युवतीले आत्महत्या गरेको प्रहरीले बताएको छ।
भर्खरै बिहे गरेर कतार गएका एक जना युवकलाई पनि यस्तै घटना भयो। उनको फेसबुकमा उनकै श्रीमतीको अश्लिल भिडियो आयो। पठाउने एक जना युवक थिए। ती युवककी श्रीमतीले प्रहरीकहाँ उजुरी दिएपछि त्यस्तो अश्लिल भिडियो पठाउने व्यक्ति काठमाडौंबाट समातिए। प्रहरीका अनुसार ती युवकले आफूसँग प्रेम गरेर धोका दिएको भन्दै बदलामा यस्तो गरेको प्रहरीलाई बताए।
उता, काठमाडौंको लाजिम्पाटमा छ वर्ष लिभिङ टुगेदरमा बसेकी एक युवतीले धनाढ्य युवकसँग विवाह गरिन्। लिभिङ टुगेदरमा बसेका युवाले रिस साँध्न केटीको पोर्न भिडियो सामाजिक सञ्जालमा अपलोड गरे। ती युवक पनि पक्राउ परिसकेका छन्।
डिएसपी रायका अनुसार गत आर्थिक वर्ष महाशाखामा साइबर अपराधसम्बन्धि ८ सय ३० वटा उजुरी परेका थिए। जसमा २३ वटा मुद्दा निकै जटिल थिए।
सबै मुद्दामा प्रहरी अपराधी पहिचान गर्न सफल भएको छ। प्रहरीको तथ्थांकअनुसार सबैभन्दा बढी ९० प्रतिशत १८ देखि ३० वर्षका युवायुवती यस्ता मुद्दामा जेल परेका छन्। अघिल्लो आर्थिक वर्ष जम्मा ३०९ वटा साइबर क्राइमसम्बन्धी उजुरी परेका थिए।
प्रहरी रेर्कडमा अधिकांश युवायुवतीले प्रेम सम्बन्ध ‘ब्रेकअप’ भएपछि साइबर क्राइमको बाटो समातेको पाइएको छ। ‘अश्लिल फोटो फेसबुक, युट्युब लगायतमा अपलोड गर्नुलाई अहिलेका युवायुवती ख्यालख्याल ठान्छन्,’ डिएसपी रायले भने, ‘यसले पनि साइबर अपराधलाई बढावा दिन्छ।’
यति मात्र होइन, आर्थिक विषयसँग सम्बन्धित साइबर अपराध पनि बढेको छ। केही समयअघि करोडौं रुपैयाँ चिठ्ठा परेको भन्दै एक जना नेपालीलाई विदेशबाट इमेल आयो। उनले विस्तृत विवरण र बैंक एकाउन्ट दिए।
छ जना नेपालीले चिठ्ठाको रकम लिन प्रक्रिया चाल्दा तीस–तीस लाख रुपैयाँ बुझाइसकेका थिए। रकम तिर्नेमा एक जना प्रिन्सिपलसमेत थिए। पछि प्रहरीले एक जना नाइजेरियनसहित चार जना नेपालीलाई पक्राउ गर्यो।
फेक एटिएम कार्ड बनाएर नबिल बैंकको ८७ लाख रुपैयाँ चोरी गर्नु, हिमालयन बैंकबाट विदेशीको भिजा कार्डबाट रकम निकाल्नुजस्ता समस्या पनि देखा परिसकेको डिएसपी रायले बताए।
‘फेसबुकमा देखेको तस्बिर र कुराकानीकै भरमा अहिले रकम लेनदेनको काम भइरहेको छ, साइबर क्राइम सामाजिक अपराधसँगसँगै वित्तीय अपराधतर्फ पनि सर्दै छ,’ डिएसपी रायले भने।
उनका अनुसार साइबर अपराध विश्वमै तीब्र गतिमा बढिरहेको अपराध हो। तर, साइबर अपराधका लागि अनुसन्धान गर्न नेपाल प्रहरीसँग अत्याधुनिक उपकरण छैन। महानगरीय अपराध महाशाखामा साइबर अपराध नियन्त्रण गर्ने सेलमा एउटा पनि दरबन्दी छैन।
भारतमा साइबर अपराधमा दोषी ठहरिए मृत्युदण्डसम्मको सजाय छ भने नेपालमा पाँच वर्ष कैद र एक लाख जरिवाना अथवा दुबै हुन सक्ने प्रावधान छ।
साइबर अपराधका सबै मुद्दालाई ऐन कानुनले समेट्न नसकेको एसएसपी सर्वेन्द्र खनालले बताए। उनका अनुसार अपराधीहरूका आइपी एड्रेस लिन निकै समस्या भइरहेको छ।
साइबर अपराधमा निकै चुनौती भए पनि आफूसँग भएका स्रोतसाधनले सही तरिकाबाट काम गरिरहेको खनालले बताए। अब साइबर अपराधसम्बन्धी कुरालाई कानुनले नै समेट्नुपर्ने खनालको सुझाव छ। कानुनमा समावेश नभए यसले भयावह अवस्था ल्याउने उनले बताए।
