कमलेश मण्डल
महोत्तरी, माघ २०
भारतीय केन्द्रीय सरकारले भारतसँग सीमा जोडिएका महोत्तरीको मटिहानीमा दशगजा मिचेर बनाइएका पक्की सडक र नाला भत्काउने निर्णय गरेको छ।
भारतको गृह मन्त्रालयले बोर्डरदेखि आठ किलोमिटर भित्र ठूला संरचना निर्माण नगर्ने नीति तर्जुमा गरेको केहि दिन निवित्दै भारतीय केन्द्रिय सरकारले भारतसँग सीमा जोडिएका महोतरीको मटिहानीमा दशगजा मिचेर ७.३१ मिटर दशगजा भित्र पर्ने भुभाग मिचेर पक्की सडक तथा एक किलोमिटर पक्की नाला निर्माण गरेको थियो।
दश गजाभन्दा १० मिटर वरपर कुनै पनि निर्माण कार्य गर्न नपाइने अन्तर्राष्ट्रिय कानुनलाई समेत उल्लंघन गर्दै सीमा विकास कार्यक्रम अन्तर्गत भारतीय केन्द्रीय सरकारले नेपाली भूभागको दशगजा क्षेत्र मिचेर महोत्तरीको मटिहानी छोटी भंसार कार्यालय नाकादेखि २ नंम्बर भंसार नाका सम्म को दक्षिण तर्फ नाला तथा मटिहानी वडा नं. ८ मा सडक निर्माण कार्य गरेको थियो।
सीमा सम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय नियमअनुसार दुई देशको सीमा रेखाको दुवै पट्टी दश मीटर भुभागमा बसोबास र भौतिक पूर्वाधार निर्माण गर्न पाइदैन तर भारतीय पक्षले एकलौटी रुपमा नाला र सडक निर्माण गरेका दशगजा को ८/८ मीटर भित्रैमा रहेको छ ।
भारतीय पक्षले ७.३१ मिटर दशगजा भित्र पर्ने भुभाग मिचेर पक्की सडक र नाला निर्माण गर्न लागेको जानकारी पाए लगतै पुस २३ गते सशस्त्र प्रहरी वेस क्याम्प मटिहानीले उक्त संरचना निर्माणमा रोक लगाएको थियो तर भारतीय बजार मधवापुरका स्थानीय र एसएसवीले बलजफ्ती दशगजा मिचेर पक्की सडक र नाला निर्माण कार्य पुरा गरेका हुन्।
एकलौटी रुपमा नेपाली भूभाग डुबाउने नियतले नाला र सडक निर्माण गरिएकाले तत्काल रोक्नका लागि भारतीय पक्ष र गृहमन्त्रालयलाई जानकारी गराइएको सीमा सशस्त्र प्रहरी बल समा सुरक्षा कार्यालय महोतरीले जनाएको छ ।
दशगजा भन्दा १० मिटर वारि र पारि कुनै पनि प्रकारको भौतिक संरचना निर्माण नगर्ने अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता र सम्झौता रहे पनि भारतीय पक्षले उक्त सम्झौतालाई लत्याउँदै दशगजा मिचेर सडक र नाला निर्माण गर्नु गलत काम भएको स्थानीयको भनाई छ।
भारतीय पक्षले सन् २००८ तिर नेपाल तर्फको मटिहानी वडा नं. ८ र भारत तर्फको मधवापुरलाई छुटयाउन गाडिएको पिलर नं. २९४ र २९५ नम्वर पिलर नजिकको भुभागमा दशगजा मिचेर पहिल्यै देखि त्यहाँ सडक निर्माण गरेको थियो । त्यही सडकलाई आधार मानेर फेरि पनि पक्की सडक र नाला निर्माण गर्न लाग्दा सशस्त्र प्रहरीलाई नयाँ संरचना निर्माण भएको क्षेत्र दशगजा मिचेर निर्माण गर्न लागेको शंका लागेपछि जलेश्वर नापी कार्यालयबाट दुई जना अमिनलाई वोलाई नाप नक्सा गर्दा दशगज्जा मिचिएकै प्रमाणित भएको थियो।
अमिनहरुको नाप नक्सा अनुसार भारतीय पक्षले ७.३१ मिटर दशगजा मिचेर संरचना निर्माण गर्न लागेका थिए। भारतीय एसएसवीका कमाण्ड शंकर देले पनि भारत तर्फको अमिनलाई समेत बोलाएर नाप नक्सा गर्दा अहिले नयाँ निर्माण गर्न लागेको संरचना दशगजा मिचेर निर्माण भई रहेको पुष्टि भएपछि उनले तत्कालको लागि काम रोकेर नियम अनुसार काम अघि वढाउन ठेकेदारलाई निर्देशन दिई दिएका थिए ।
नेपाल तर्फको मटिहानी र मधवापुर पहिल्यैदेखि सीमा विवाद भई राख्ने ठाउँ हुन्। त्यहाँ दुवै तर्फ निर्माण भएका नीजि र सरकारी भौतिक संरचनाले भारत र नेपाल छुट्टयाउन समेत गाह्रो पर्ने स्थिति रहँदै आएको छ ।
यतीमात्र हैन भारतीय पक्षले महोत्तरीको सीमामा पर्ने दशगजा मिचेर आधा दर्जनभन्दा बढी ठाउँमा बाँध, नहर र सडक निर्माण गरेका छन् । तर यसमा महोत्तरी प्रशासन वेखबर रहेको छ । महिनैपिच्छे हुने नेपाल भारत सीमा बैठकमा यस सम्वन्धी कुरा उठाए पनि हाल सम्म भारतीय पक्षले सुनुवाई नगरेको नेपाली प्रशासनको भनाई रहेको छ ।
तर भारतीय पक्षले महोत्तरीको मटिहानी ८ तर्फ २० फिट जमिन अतिक्रमण गरी कालोपत्रेमाथि गरेको पीसीसी भत्काउने सहमति भएको छ ।
भारतको विहार राज्यको मधुबन्नी जिल्लाको जयनगरस्थित एसएसबीको ४८ औं वाहिणी क्याम्पमा नेपाली र भारतीय अधिकारीबीच बसेको दुई पक्षीय बैठकमा सीमा अतिक्रमण समस्या बारे छलफल गरिएको थियो ।
बैठकमा बोर्डर पिलरहरुलाई मर्मत गर्ने, विवाद देखिएमा दुई देशको सर्वे टोली खटाउने दशगजाक्षेत्रको विवाद तत्काल अन्त्य गर्ने, दशगजाभन्दा १०० फिटमा कुनै पनि निर्माण कार्य रोकिने र दुवै देशका सिडिओेको अनुमति आएमा मात्र कार्य अगाडि बढाउने र दशगजा क्षेत्रमा अतिक्रमण गरि बनाइएको सडक भत्काउने निर्णय गरिएको छ ।
बैठकमा सदाझै दुवै देशका अधिकारीले राष्ट्रिय सुरक्षामा दखल पुरयाउने आतंकवाद, सिमा क्षेत्रमा हुने लागुऔषध ओसारपसार, भन्सार छली गर्ने गिरोह , मानव बेचबिखन, सिमा स्तम्भको अवस्था, सिमा अतिक्रमणका घटना बारे छलफल गरेका थिए ।
बैठकमा सीमा स्तम्भको मर्मत सम्भार र अपराधि गतिविधिमा सँलगन भइ एकअर्को देशमा छुपीलुकी बसेका बारे सूचना आदानप्रदान गर्ने लगायतका सहमति भएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी बीरेन्द्र कुमार यादवले बताए ।
बैठकमा सिमा क्षेत्रमा अपराधिक गतिविधि हुन नदिई, शान्ति सुरक्षा कायम गर्न, गस्ती र निगरानी बढाई उच्च सतर्कता अपनाइने निर्णय भएको हो ।
बैठकमा नेपाली पक्षले सीमा अतिक्रमणको विरोध गरेको बैठकमा सहभागि नेपाली अधिकारीले जनाए । मधुबनी जिल्लाका मजिस्टे्रट (डीएम) गिरबर दयाल सिंहले अतिक्रमण तत्काल हटाई सीमा क्षेत्रमा कुनै पनि प्रकारको निर्माण कार्य हुन नदिन मातहतका कर्मचारीलाई आदेश दिएका छन् । सशस्त्र प्रहरीले दशगजा क्षेत्रमा स्थायी संरचना नबनाउन भारतीय पक्षलाई आग्रह गरे पनि नटेरेको जनाएको छ ।
जनवरी पहिलो सातामै एसएसबीसँग दशगजामा कुनै पनि निर्माण कार्य हुन नदिन सहमति भएको थियो । तर, जनवरी २५मा ५०,६० जनाको भारतीय समह आएर सडक बनाएको छ । प्रजिअले नापी टोली पठाएर सर्भे गर्दा २० फिट जमिन अतिक्रमण भएको ठहरिएपछि भारतीय समकक्षीसंग यसबारे छलफल भएको हो । बैठकमा सीमा अतिक्रमण र भारतीय पक्षले गरेको हेपाहा प्रवृतिबारे नेपाली पक्षले गंभिर आपत्ति जनाएको थियो ।
महोत्तरीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी बीरेन्द्र कुमार यादव प्रहरी नायव उपरिक्षकशालीगा्रम शर्मा सशस्त्र प्रहरी उपरिक्षक प्रकाश श्रेष्ठ राष्ट्रिय अनुसन्धानका प्रमुख दिपक तथा भारत विहारको मधुबन्नीका डिस्ट्रिक्ट मजिस्ट्रे गिरिदर दयाल सिंह, एसपी दिपक वर्णवाल एसएसबीका एसपी अजितसिंह राठौर लगायत सम्बन्धित सरोकार राख्ने कार्यालयकाप्रमुखको बैठकमा सहभागिता रहेको थियो।
