धनुषाको मिथिला बिहारी नगरपालिका–३ स्थित माध्यमिक विद्यालय मिथिलेश्वर मौवाहीमा १३ सय ६९ जना विद्यार्थी छन्। तर दुई जना बालविकासकासहित शिक्षक १५ जनामात्र शिक्षक छन्।
माध्यमिक स्तरका दुई र निमावि स्तरका तीन जना छन्। त्यसैगरी प्रावि तहका ८ जना शिक्षकमात्र छन्। प्रावि तहमा टिच फर नेपाल र नगरपालिकाबीच भएको सम्झौता अनुसार दुई जना शिक्षक राखिएका छन्।
१५ जना शिक्षकमध्ये प्रधानाध्यापक लालबाबु यादव प्राय:जसो विभिन्न कार्यक्रमको कागज मिलाउने र अफिस धाउनमै व्यस्त हुन्छन्।
नेपालको शिक्षा नियमावलीले विद्यार्थी शिक्षक अनुपात हिमालमा ४० विद्यार्थी बराबर १ शिक्षक, पहाडमा ४५ विद्यार्थी बराबर १ शिक्षक र तराई तथा उपत्यकामा ५० विद्यार्थी बराबर १ शिक्षक हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ। जसअनुसार यस विद्यालयमा कम्तीमा २७ जना शिक्षक हुनुपर्ने हो। शिक्षक अभावमा विद्यार्थीका पढाइ प्रभावित भएको विद्यालयमा अध्यापन गराइरहेका शिक्षकहरू बताउँछन्।
शिक्षक अभावमा गुणस्तरीय शिक्षाबाट विद्यार्थी बञ्चित भएको शिक्षक देव नरायण यादवले बताए। भएका शिक्षकमध्ये पनि केही आफूले नियुक्ति पाएका बाहेकका विषय पढाउन बाध्य छन्।
एउटै शिक्षक अनुपस्थित भए विद्यालयभर कोलाहल हुन्छ।
‘अनुपस्थित भएका शिक्षकको ठाउँमा कक्षा लिन मानिरहेका हुँदैनन्, त्यही भएर झगडा पनि पर्छ। जसोतसो मनाएर कक्षा लिन लगाउँछौं,’ उनले भने, ‘शिक्षकलाई भार धेरै छ तर बच्चाको भविष्य पनि हाम्रै काँधमा छ। हामी भन्छौं यदि देशका सेनाले ज्यान दिन तयार हुन्छ भने हामी समय किन दिन सक्दैनौं?’
शिक्षक अनुपस्थित हुँदा प्रावि तहकै शिक्षकले मावि कक्षा पनि लिने गरेको उनले बताए। यद्यपि प्रावि तहका पनि केही शिक्षक मास्टर डिग्री पढेकाले खासै समस्या नभएको उनको भनाइ छ।
शिक्षक अभावमा गुणस्तरीय शिक्षा दिन समस्या भइरहेको अर्का शिक्षक विजय कुमार यादवले बताए।
उनका अनुसार एउटै कक्षामा सय जनाभन्दा बढी विद्यार्थी ह्याण्डल गर्न शिक्षकलाई समेत हम्मे परिरहेको हुन्छ।
‘जति शान्त गरे पनि अलि अलि विद्यार्थीले बोल्दा हल्ला हुन्छ। एकदम जोडले कराएर बोल्नुपर्छ नत्र पछाडिको विद्यार्थीले सुन्दै सुन्दैनन्। चार जना बस्नुपर्ने एउटा बेन्चमा ६ जना बस्नुपर्छ। कक्षामा ठाउँ पुगिरहेको हुँदैन,’ उनले भने।
१३ सय ६९ जना विद्यार्थी रहेको विद्यालयमा शौचालय समेत दुइटा मात्र छ।
विद्यार्थीलाई शौचालय प्रयोग गर्न समेत लाइन कुरेर बस्नुपर्छ। शौचालय अभावमै कतिपय विद्यार्थीले १० मिनेटसम्म कक्षा छोड्नुपर्ने बाध्यता रहेको शिक्षकहरू बताउँछन्।
नगरपालिका प्रमुख अनिल यादवले संघीय सरकारले दरबन्दी नथप्दा समस्या आएको बताए।
‘यहाँ मात्र होइन देशभर शिक्षकको दरबन्दी कम भएर समस्या भएको छ। हामीले मन्त्रालयमा ध्यानाकर्षण गराएका छौं,’ उनले भने, ‘हामीले दरबन्दी अनुसारको गणित, विज्ञान र अंग्रेजी विषयको शिक्षक टिच फर नेपालसँग समन्वय गरी नियुक्त गरेका छौं।’
