बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले पुँजी स्रोत निक्षेप बढाउन नसक्दा मुद्दति निक्षेप खाता सञ्चालन प्रक्रिया मात्र फेरिरहेका छैनन्, उच्च ब्याजदर दिन थालेसँगै अन्य निक्षेप खाताहरूमा भएको रकम समेत मुद्दति खातामा सरिरहेको छ।
अहिले बैंकहरूले तीन महिना अवधि सम्मका मुद्दति निक्षेप खाता समेत सञ्चालन गरिरहेका छन् र यस्तो खातामा पनि १ वर्ष अवधिका निक्षेपमा सरह ब्याज दिइरहेका छन्। त्यसैले पनि बचत, चल्ती र कल खातामा राखिने निक्षेप घटिरहेको छ। तर, मुद्दति निक्षेपमा भने वृद्धि भइरहेको छ।
गत असारयता मात्रै मुद्दति निक्षेपमा ४ खर्ब ७३ अर्बले वृद्धि भएको छ भने समय किटान नहुने वा कम अवधिका निक्षेप करिब ३ खर्बले घटेको छ। समय किटान नहुने वा कम अवधिका निक्षेप बचत खाता, चल्ती खाता र कल निक्षेप खातामा राखिएका हुन्छन्।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको मुद्दति निक्षेपमा भने यो अवधिमा ४ खर्ब ७३ अर्बले वृद्धि भएर २३ खर्ब ६९ अर्ब रूपैयाँ पुगेको छ। यो कुल निक्षेप (४३ खर्ब ६५ अर्ब)को ५४.३ प्रतिशत हो। यसअघि यस्तो निक्षेपको हिस्सा कुल निक्षेपमा ४५.४९ प्रतिशत थियो।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा सर्वसाधारणले बचत खातामा राख्ने निक्षेप असारयता १ खर्ब ६२ अर्बले घटेको छ। गत असारमा यस्तो बचत खातामा १४ खर्ब २६ अर्ब रूपैयाँ रहेकोमा यो घटेर चैतमा १२ खर्ब ६३ अर्बमा सीमित भएको छ। कुल निक्षेपमा बचत निक्षेपको हिस्सा समेत ३४ प्रतिशतबाट घटेर करिब ३० प्रतिशतमा सीमित भएको छ।
त्यस्तै, चल्ति खातामा असारयता ५९ अर्बले निक्षेप घटेको छ भने कल निक्षेप खातामा ६९ अर्बले रकम घटेको छ। कम अवधिका मुद्दतिमा पनि उच्च ब्याजदर दिने प्रवृत्तिले यस्तो खाता खोलेका ग्राहकलाई यो खाताको अवधि सकिने बित्तिकै अन्य बैंकहरूले बढी ब्याजको प्रलोभनमा तानातान गर्ने प्रवृत्ति मौलाएको छ।
यसले गर्दा पनि कतिपय बैंकहरूलाई तरलता व्यवस्थापनमा चाप परेको र समग्र प्रणालीमै असन्तुलन निम्तिरहेकोले यसमा सुधार गर्नुपर्ने बैंक तथा वित्तीय संस्था परिसंघको केही समय अघिको प्रतिवेदनले समेत सुझाएको थियो। परिसंघको अध्ययनले गत कात्तिक सम्ममा कुल मुद्दति निक्षेपमा १ वर्ष वा सोभन्दा कम अवधिको मुद्दति निक्षेपको हिस्सा ५६ प्रतिशतसम्म रहेको तथ्यांक सार्वजनिक गरेको थियो।
अहिले वाणिज्य बैंकहरूले भने मुद्दति निक्षेपमा अधिकतम ११.०३ प्रतिशत ब्याजदर र बचत निक्षेपमा ६.०३ प्रतिशतसम्म दिइरहेका छन्। बचत निक्षेपको सामान्य खाताको ब्याजदरभन्दा नबढ्ने गरेर कल निक्षेप खातामा ब्याजदर दिन राष्ट्र बैंकले निर्देशन दिएको छ। सो निर्देशन अघि बैंकहरूले कल खातामा समेत मुद्दतिमा भन्दा बढी ब्याज दिइरहेका थिए।
