अगाडि–अगाडि काला सेता रङका भेंडाहरू। हातमा लौरो, शिरमा टालेको टोपी र शरीरमा केही पसिनाले भिजेका कपडा लगाएका दुई जना बागलुङ बजारको उपल्ला चौरमा भेटिए। उनीहरू थिए रोल्पाको सुनछहारी गाउँपालिका–३ का नन्दबहादुर बुढामगर र तीर्थबहादुर बुढामगर। दुवै जना काका भतिज हुन्।
चौध दिन अगाडि तिलाचन क्षेत्रबाट चार सय भेंडा लिएर आएका उनीहरू मंगलबार दिउँसो बागलुङ बजार आइपुगेका छन्। दसैंका लागि खर्च जुटाउन भेंडा बेच्न हिँडेका उनीहरू बागलुङको निसीखोला हुँदै मध्यपहाडी लोकमार्गमार्फत् बागलुङ बजार आइपुगेका हुन्। बागलुङ बजारसम्म आइपुग्दा उनीहरूसँग ६० भेंडा बाँकी थिए। साठी भेंडा १५ गतेभित्र बेची सकेर गाउँ फर्कने विचारमा छन् दुवै जना।
करिब डेढ सय किलोमिटर पश्चिमबाट हिँड्दै आएका उनीहरू दसैंका लागि सामान किनमेल गरेर जाने सुरमा छन्। नन्दबहादुर भन्छन्, ‘आज १४ दिन भएछ भेडीगोठबाट हिँडेको, धेरैजसो भेंडा बिक्री भइसके। अब केही मात्र बाँकी छन्, यी सबै बेचेर दसैंका लागि खर्चपर्च लिएर जाने हो, अब तीन–चार दिनमा सबै बेचिसक्नुपर्छ।’
नन्दबहादुरले एक हजार दुई सय भेंडापालन गरेकामा अब गोठमा आठ सय भेंडा बाँकी रहेको बताए। ती भेंडालाई गोठालो खोजेर हेरचार गर्न छाडेर आफूहरू बजार झरेको उनको भनाइ छ।
उनले अर्को सालसम्म गोठमा भएका सबै बेचेर नयाँ पाठापाठी हुर्की सक्ने बताउँछन्।
‘मैले एक हजार दुई सय भेंडा पालेको थिएँ, चार सय बेच्न लिएर आएको अब गोठमा अझै आठ सय छन्, गाउँको एक जनालाई गोठालो लगाएर हामी यता आएको हो, अर्को सालसम्म त गोठमा भएका पनि सकिएर नयाँ पाठा हुर्की सक्छन्, भेंडापालन गर्न निकै दुःख छ, बजारतिर आउँदा कमाइ पनि राम्रै हुन्छ’, नन्दबहादुरले भने।
नन्दबहादुरले सडक राम्रो भएको हुँदा भेंडालाई सहज रूपमा बागलुङ बजारसम्म ल्याउन सकेको बताए। यसपालि बाटोमा भेंडा खासै बिरामी नभएको उनको भनाइ छ। बाटोमा पानी पर्दा आफूहरूले केही समस्या भने भोग्नुपरेको उनले सुनाए।
‘यस वर्ष त बाटोमा भेंडा बिरामी पनि भएनन्, मरेनन् पनि, अघिल्लोपटक आउँदा तीन भेंडा गर्मीले बाटामै मरेका थिए, केही बिरामी भए, अहिले बाटो राम्रो बनेको रहेछ, अलिकति पानीले समस्या बनायो। सजिलैसँग आइयो बागलुङ बजार’, उनले भने।
नन्दबहादुरका भतिज तीर्थबहादुरले यस वर्ष भेंडाको मूल्य बढेको बताए। आफूहरूले ल्याएको बथानमा न्यूनतम रु २० हजारदेखि अधिकतम रु ३५ हजारसम्मका भेंडा रहेको उनको भनाइ छ।
तीर्थबहादुरले हालसम्म तीन सय ४० भेंडा बेच्दा सोचेअनुसारको आम्दानी गर्न सकेको बताए। आफूहरूले ल्याएका भेंडा उच्च लेकमा हुर्किएको हुँदा निरोगी रहेको तीर्थबहादुरको भनाइ छ।
‘अघिल्लो वर्षभन्दा यस वर्ष भेंडाको मूल्य केही बढेको छ, हाम्रा भेंडा निरोगी छन्, मासु खानका लागि निकै उपयुक्त छन्, अरू सामानको मूल्य बढेको हुँदा भेंडाका मूल्य बढेको हो, हामीले यही भेंडा बेचेर जीविका चलाउने हो’, तीर्थबहादुरले भने, ‘ग्राहकले खासै गुनासो गरेका छैनन्, व्यापार राम्रै भइराखेको छ।’
तीर्थबहादुरले लेकबाट यहाँसम्म आउँदा निकै दुःख पाएको सुनाउँदै आफूहरूले ग्राहकलाई खुसी पारेको बताए। दसैंको खर्च व्यवस्थापनका लागि आफूहरू भेंडा बेच्न यति टाढा आएको उनको भनाइ छ।
तीर्थबहादुर भेंडा बेचिसकेर दसैं मनाउन गाउँ जाने बताउँछन्।
‘भेंडा त अरू बेला पनि बेच्न बजारतिर झर्ने गर्छौं, यो बेला चाडपर्व पनि आयो, यसो परिवारलाई मीठो–मसिनो खुवाउनुपर्यो, एक सरो राम्रो कपडा किनिदिनुपर्यो’, उनले भने, ‘अरू खानेकुरा त अहिले गाउँतिरै पनि पसल खुलेका छन्, उतै किन्नुपर्ला, कपडा यही अलि सस्तोमा पाइएला यतैबाट लगेर जानु पर्ला।’
बागलुङमा हरके वर्ष मुस्ताङ र म्याग्दीबाट च्याङ्ग्रा ल्याउने गरिएको छ। मुस्ताङबाट ल्याइने च्याङ्ग्राको तुलनामा बागलुङ, रोल्पा र रूकुम सिमानादेखि ल्याएका भेंडाको मूल्य केही कम भएको पाइएको छ।
बागलुङ बजारका ग्राहक कुलबहादुर थापाले मुस्ताङदेखि ल्याइएका च्याङ्ग्राको तुलनामा रोल्पाबाट ल्याइएका भेंडाको मूल्य कम भएको बताए। उनले भेंडा व्यापारीले मनपरी मूल्य तोक्दा आम उपभोक्ता मर्कामा पर्ने गरेको गुनासो गरे।
थापाले बजारमा आउने भेंडा च्याङ्ग्राको मूल्यका बारेमा सम्बन्धित निकायले अनुगमन गर्नुपर्ने भए पनि यसप्रति खासै चासो नदेखाएको गुनासो गरे।
‘मुस्ताङबाट ल्याइएका च्याङ्ग्राभन्दा रोल्पातिरबाट ल्याइएको भेंडाको मूल्य धेरै कम भएको पाइयो, रोल्पातिरबाट भेंडापालक आफैंले बेच्न आएका छन्, मुस्ताङका च्याङ्ग्रा कहाँ–कहाँबाट व्यापारी पुगेर खरिद गरेर ल्याएका छन्, उनीहरूले मनपरी मूल्य तोक्ने गरेका छन्’, उनले भने।
