सलह कीरा तराई क्षेत्र हुँदै पहाडतिर सरेकाे छ। भारतसँग सीमा जोडिएका पर्सा, बारा र सर्लाहीका केही ठाउँमा शनिबार बिहान ८ बजे सलह कीराका समूह पहिलो पटक देखिएको थियो।
आइतबार सलह तराईबाट पहाडतिर सरेको बाराका कृषि ज्ञान केन्द्र प्रमुख जितेन्द्र यादवले जानकारी दिए।
‘हिजो देखिएको ठाउँमा आज छैन, तराईतिरबाट पहाड सरेको छ’, उनले भने, ‘पानी परेकाले सलह निश्क्रिय देखिएको छ।’
पानी परेकोले सलहको उडान रोकिएको कृषि विकास निर्देशनालय प्रदेश ५ की वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत कामना अधिकारीले जानकारी दिइन्।
‘रूपन्देहीबाट पाल्पा पुगेको छ। हिजो देखिएको ठाउँमा आज देखिएको छैन। पानी परेकोले सलह एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा पुग्न सकेको छैन’, उनले भनिन्।
हावाको वेग जता जान्छ सलह पानि त्यतै जाने भएकाले सलह कता जान्छ भन्ने कुरा अहिले अनुमान गर्न नसकिने उनी बताउँछिन्। उनकाअनुसार अहिले आएको सलहको झुण्ड सानो छ। यसले धेरै क्षति पनि गर्न सक्दैन।
यो साँझपख बास बस्ने भएकाले जुन ठाउँमा बस्छ त्यो ठाउँमा विषादी हालेर नियन्त्रण गर्न सकिने उनले जानकारी दिइन्। हातमा पञ्जा लगाएर यसलाई संकलन गर्न पनि सकिन्छ।
‘हामीले कृषि ज्ञान केन्द्रमा यसको रोकथामको लागि तयार रहन भनिसकेका छौं। विषादी सहजै बजारमा पाइन्छ। ठूलो विषाादी स्प्रे बजारमा सहजै पाइन्छ,’ उनले भनिन्।
पहाडी भेगका केही क्षेत्रमा भने यसले सामान्य क्षतिसमेत पुर्याएको प्लान्ट क्वारेन्दटाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्रका प्रमुख सहदेव हुँमागाईले जानकारी दिए।
उनकाअनुसार क्षतिको विवरण भने आउन बाँकी छ। हावा पूर्वबाट पश्चिमतिर बहेकोले सलह पनि उतै जाने सम्भावना रहेकाे उनले बताए।
कृषि विभागका पूर्व महानिर्देशक डिल्लीराम शर्मा पनि नेपाल प्रवेश गरेको सहल नियन्त्रण गर्न सकिने अवस्थामा रहेको बताउँछन्। नेपालमा प्रवेश गरेको सहलको झुण्ड तीन लाखसम्मको भएकाले त्यसलाई नियन्त्रण गर्न सम्भव रहेको शर्माले बताए।
'नेपालमा दुई–चार लाखको समूहमा छन्। तर्सिनु पर्ने छैन', शर्माले भने, 'नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। सरकारले नियन्त्रण गर्ने भनेको विषादीले हो।'
उनले गत साताको बिहिबार र शुक्रबार नेपालमा उत्तर–दक्षिण हावा चलेका कारण सहल प्रवेश गरेको बताए।
रातको समयमा सलह एकै स्थानमा बस्ने र बिहान घाम लागेपछि मात्रै सक्रिय हुने भएकाले त्यही समयमा सलहलाई मार्न सकिने शर्मा बताउँछन्।
कृषकहरुले अहिले धेरै ठाउँमा धानको बीऊ राखेकाले त्यसलाई जालीले छोप्नु उपयुक्त हुने उनको सुझाव छ।
'आफ्नो खेतमा जानबाट बचाउने उपाय गर्नुपर्छ', शर्माले भने, 'आवाजले तर्सिन्छ ड्रम ठोक्ने, थाल ठोक्ने, सकिन्छ भने म्युजिक बजाउने काम गर्नुपर्छ।'
उनले वयस्क सलह बढीमा दुई साता बाँच्ने बताए। नयाँ सलह जन्माउन गर्मी ठाउँ र मरुभूमी चाहिने भएकाले नेपालमा यसले अण्डा पार्न नसक्ने शर्माको भनाई छ। 'अण्डा पार्न राजस्थान पुग्नुपर्छ। अहिले प्रवेश गरेको सलहमा बच्चा पनि छन्। तिनीहरु बढीमा एक महिना बाँच्छ', शर्माले भने।
