संसदको सबैभन्दा ठूलो दल नेपाली कांग्रेसभित्र प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नेतृत्वको सरकारलाई विश्वासको मत दिने कि नदिने भन्नेबारे अनौपचारिक छलफल भइरहेको छ।
सभापति शेरबहादुर देउवाले पार्टीका नेताहरूसँग अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत दिँदा हुने फाइदा र असरबारे विभिन्न कोणमा छलफल गरिरहेका छन्। विश्वासको मत दिने वा नदिनेबारे पार्टीका औपचारिक बैठकमा भने अहिलेसम्म छलफल भएको छैन।
नेकपा (माओवादी केन्द्र) का उपमहासचिव जनार्दन शर्माले केही दिनअघि सभापति देउवा र वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेललाई भेटेर विश्वासको मत मागेपछि सभापति देउवाले आफूनिकटहरूसँग त्यसबारे छलफल गरेका हुन्।
वरिष्ठ नेता पौडेल राष्ट्रिय सहमतिको सरकारको पक्षमा उभिएका छन्। उनले राजनीति अस्थिर हुँदै गएकोले स्थिरताका लागि राष्ट्रिय सहमतिको सरकार बनाउनुपर्ने तर्क गरिरहेका छन्।
शनिबार सिंहदरबारमा कांग्रेस संसदीय दलको बैठक बसेको थियो। उक्त बैठकमा अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत दिने वा नदिने विषयबारे छलफल गर्ने एजेन्डा थिएन।
बैठकले मुख्य सचेतक रमेश लेखकले पढेर सुनाएका एजेन्डा पारित गर्यो। ती एजेन्डामा विश्वासको मतबारे कहीँ पनि उल्लेख छैन।
सभापति एवं संसदीय दलका नेता देउवाले बैठकमा निकै छोटो सम्बोधन गरे। उनले भने- हामी सशक्त भूमिकामा उभिन्छौं।
संसदीय दलले गरेको निर्णयमा कांग्रेस प्रतिपक्षमा बस्ने हो कि होइन भन्नेबारे प्रष्ट उल्लेख छैन।
निर्णयमा 'प्रतिनिधि सभामा जिम्मेवार भूमिका निभाउँदै जनताको विश्वास र पार्टीका साथीहरूको अपेक्षाबमोजिम कार्य गर्न एकताबद्ध ढंगले अघि बढ्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिन्छ' भन्ने मात्रै उल्लेख छ। प्रष्ट शब्दमा प्रतिपक्षमा बस्ने भन्ने उल्लेख छैन।
कांग्रेसले निर्णयमा पार्टीका साथीहरूको अपेक्षाबमोजिम भन्ने शब्दसमेत राखेकोले अहिलेको सरकारलाई हेर्ने दृष्टिकोण र रणनीतिबारे थप छलफल गर्न बाँकी राखेको देखिन्छ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले पुस २६ गते विश्वासको मत लिँदैछन्। सोही दिन बिहान ९ बजे कांग्रेसले थप छलफलका लागि संसदीय दलको बैठक राखेको छ। यो बैठकमा सरकारलाई समर्थन गर्ने वा नगर्नेबारे औपचारिक रूपमा छलफल हुनेछ।
प्रतिनिधि सभामा ८९ सांसद रहेको सबैभन्दा ठूलो दल कांग्रेस अहिले सत्ताबाहिर छ। कांग्रेस सभापति देउवाले आफू नै पहिलो कार्यकाल प्रधानमन्त्री हुन खोजेपछि माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले गठबन्धन छाडे। एमालेसहित ७ दलको समर्थन जुटाएर गत पुस १० मा प्रचण्ड प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका थिए।
प्रचण्डलाई ७ दल र केही स्वतन्त्र गरी १६९ जना सांसदको समर्थन छ। प्रचण्ड संविधानको धारा ७६ को उपधारा २ अनुसार प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका हुन्। यो उपधाराअनुसार प्रधानमन्त्री बन्न दुई वा दुईभन्दा बढी दलको समर्थन चाहिन्थ्यो त्यो उनले जुटाएका थिए।
सत्ता गुमाएको कांग्रेसभित्र यतिन्जेल गठबन्धन जोगाउन नसकेकोमा सभापति देउवाको आलोचना भइरहेको छ। देउवा पक्षका नेताहरू भने केन्द्रीय कार्यसम्पादन समिति बैठकले कांग्रेसकै नेतृत्वमा सरकार बनाउने निर्णय गरेकोले अन्तिम समयसम्म सभापति देउवाले प्रधानमन्त्री लिन पहल गरेको दाबी गर्छन्।
आरोप-प्रत्यारोपबाट कांग्रेसका नेताहरू हिजोआज आत्मसमीक्षाको चरणमा पुगेका छन्। शुक्रबार सभापति देउवाले धुम्बाराहीमा उपसभापतिद्वय पूर्णबहादुर खड्का र धनराज गुरूङ तथा महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्मासँग छलफल गरेका थिए।
अहिलेको सरकारलाई समर्थन गरेर राष्ट्रपति लिन सकिने कोणबाट पनि कांग्रेसभित्र छलफल भइरहेका छन्।
‘प्रधानमन्त्री फुत्किइहाल्यो, अब मुख्य पद राष्ट्रपति र सभामुख बाँकी छ। यो सरकारले हामीलाई राष्ट्रपति दिने हो भने विश्वासको मत दिन सकिन्छ,’ सभापति देउवानिकट कांग्रेसका एक सांसदले भने, ‘सभापतिज्यूसँग यसबारे पार्टीभित्रका र विभिन्न पार्टीका नेताहरूले छलफल गरिराख्नुभएको छ।’
राष्ट्रपति पद पाए सरकारलाई समर्थन गर्ने तर सरकारमा भने सहभागी नहुने रणनीतिमा कांग्रेस छ।
‘विश्वासको मत लिने दिन पुस २६ गते बिहान हामीले संसदीय दलको बैठक राखेको छ। सत्ता साझेदार दलहरू कांग्रेसलाई राष्ट्रपति दिन तयार देखिए भने हामी विश्वासको मत दिने निर्णय गर्छौं नभए विपक्षमा मतदान गर्ने ह्वीप लाग्छ,’ ती नेताले दाबी गरे।
संस्थापनइतरका नेताहरू भने पार्टी प्रतिपक्षमा बस्ने बताइरहेका छन्। नेता अर्जुननरसिंह केसी अलमल र गोलमाल गर्नुभन्दा अहिलेको सरकारलाई गुण र दोषका आधारमा समर्थन र विरोध गर्दै पार्टी प्रतिपक्षमा बस्नुपर्ने बताउँछन्।
‘गठबन्धनलाई बचाउन नसक्नु भनेको हामी त्यतिबेला नेतृत्व गर्ने पक्ष भएकोले हाम्रो कमजोरी भयो। हाम्रो मात्रै कमजोरी पनि होइन, गठबन्धनलाई सँगसँगै लैजाने भन्ने ५ दलकै कमजोरी हो,’ नुवाकोटमा भएको एक कार्यक्रममा केसीले भने।
उनले पार्टी सभापतिले समयमै कुरा नबुझ्दा चुकेको र चुकिसकेपछि अलमल र गोलमाल गर्न नहुने बताए।
‘अहिलेको सरकारका कामकारबाही हेरौं। गुण र दोषका आधारमा समर्थन वा विरोध गरौं। रचनात्मक र सशक्त प्रतिपक्षका रूपमा अघि बढ्नुपर्छ। सरकारका राम्रा कुरालाई समर्थन गर्ने र जनहीतविपरीतका कुरालाई विरोध गर्दै जाने हो,’ उनले भने।
केसीले पार्टी एकचोटी सत्तामा नजाँदैमा शक्ति नगुम्ने बताए।
कांग्रेस महामन्त्री गगन थापा पनि अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत दिन नहुने पक्षमा छन्।
‘यो सरकारलाई विश्वासको मत कांग्रेसले दिँदैन, प्रतिपक्षमा बस्छ,’ थापाले भने, ‘कांग्रेसले प्रतिपक्षको जिम्मेवारी निर्वाह गर्छ भन्ने कुरा स्पष्ट छ।’
कांग्रेसले अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत देला कि भनेर अलमल गर्ने सामान्य राजनीतिक सुझबुझ नभएको कुरा हुने पनि थापा बताउँछन्।
कांग्रेस मुख्य सचेतक रमेश लेखक प्रतिनिधि सभामा कांग्रेसको भूमिका सशक्त र प्रभावकारी बनाउने बताउँछन्।
‘प्रतिनिधि सभामा हाम्रो भूमिका सशक्त र प्रभावकारी बनाउने हो। सिंगो पार्टी एकतावद्ध भएर भूमिका निर्वाह गर्छौं,’ लेखकले भने।
प्रवक्ता प्रकाशशरण महत अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत दिनेबारे कुनै छलफल नभएको बताउँछन्।
‘विश्वासको मत दिने वा नदिनेबारे पार्टीमा छलफल नै भएको छैन,’ उनले भने, ‘सभापतिज्यूले पनि सांसदहरूलाई संसदमा सशक्त भूमिका खेल्ने हो, तपाईंहरूले सक्रिय रूपमा काम गर्नुहोस् भन्नुभएको छ।’
राष्ट्रपति वा सभामुखमध्ये एक पद लिने गरी कांग्रेसले अहिलेको सरकारलाई विश्वासको मत दिने हो? भन्ने प्रश्नमा प्रवक्ता महतले यो विषयमा पार्टीभित्र छलफलले प्रवेश नै नपाएको र अहिलेसम्म त्यो सम्भावना नरहेको बताए।
केही दिनअघि राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनलाई कांग्रेसले प्रधानमन्त्री प्रस्ताव गरेका चर्चासमेत भएका थिए। सभापति देउवाले र कांग्रेसका कुनै नेताले पनि लिङ्देनलाई प्रधानमन्त्री प्रस्ताव नगरेको कांग्रेस महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले प्रष्टाएका थिए।
