बीस वर्षपछि मोरङको महादेवकोल शाखा नहरमा पानी पुगेपछि त्यहाँका किसान हर्षित भएका छन्। सुनसरी मोरङ सिँचाइ आयोजना मातहतमा रहेको महादेवकोल शाखा नहर लामो समयदेखि बालुवा र माटोले पुरिएपछि नहरमा पानी चल्न सकेको थिएन। नहरमा पानी नहुँदा त्यस क्षेत्रका जनता सिँचाइ सुविधाबाट वञ्चित भएका थिए।
त्यस क्षेत्रमा कृषिमा सिँचाइ सेवा पुर्याउने गरी पाँच दशकअघि निर्माण भएको उक्त शाखा नहरमा दुई दशकदेखि पानी सञ्चालन अवरूद्ध भएको थियो। सुनसरी मोरङ सिँचाइ आयोजना विराटनगरले नहरमा थुप्रिएको बालुवा र माटो सफाइ गरेपछि पानी सञ्चालन भएको हो। मोरङ जहदा गाउँपालिका-४ मा मात्र करिब पाँच सय बिघा जग्गामा अहिले पानी पुग्दा किसान हर्षित भएको सो शाखा नहरका जल उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष देवानन्द साहले बताए। उक्त क्षेत्रमा प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनामार्फत् तरकारीको पकेट क्षेत्र हो। यहाँका किसान मौसम अनुसारको बाली लगाउँछन्।
‘बाली मात्र लगाएर के गर्नु पहिले त नहर भएर पनि सिँचाइ थिएन। अहिले नहरका पानी बगेको देखेर किसानको अनुहारमा उज्यालो आएको छ,’ अध्यक्ष साहले भने,‘बाली र मानवको लागि पानी निकै महत्व छ, यो बिना दुबैको जीवन अन्धकार हुन्छ।’
धान, मकै, गहुँ प्रर्याप्त उत्पादन हुने यो क्षेत्रमा तरकारी पनि प्रशस्त उत्पादन हुन्छ। यो क्षेत्र तरकारीका लागि पकेट मानिन्छ। यो क्षेत्र तरकारी पकेट क्षेत्र भएको र यसमा परियोजनामार्फत कृषि उत्पादन बढाउन लगानी पनि भइरहेको अध्यक्ष साहले बताए। धान, मकै र गहुँ बालीभन्दा पनि तरकारी उत्पादन गरेर यस क्षेत्रका जनताको जीवनस्तरमा निकै परिवर्तन आएको स्थानीय किसान हरिनाथप्रसाद सिंहले बताए। उनले पनि झन्डै दुई बिघा जग्गामा तरकारी लगाएका छन्।
‘तरकारी उत्पादन त गर्छु तर बजार अभाव छ, ग्रामीण क्षेत्र भएकाले बाटोको असुविधा छ, बाटो राम्रो भएको भए हामीले उत्पादन गरेको तरकारी सजिलै सहरसम्म पुर्याउन सक्थ्यौं,’ उनले भने,‘यहाँका किसानले प्रयोग गर्ने दुई किलोमिटर बाटो व्यवस्थित भयो भने निकै सुविधा हुने थियो।’
अर्का किसान नहरको दुबैतर्फ तरकारी उत्पादक किसान रहेकाले नहर दुबैतर्फ गर्न केही स्थानमा सुनसरी मोरङ सिँचाइ आयोजनाले कल्भर्ट बनाइदिनु पर्ने माग गरे।
आयोजनाका इञ्जिनियर महेश चौधरीले किसानको माग र आवश्यकता अनुसार नहर सञ्चालनमा ल्याइएको बताए।
आयोजनाका प्रमुख भिलानन्द यादवले सुनसरी मोरङ सिँचाइ आयोजनाले सुनसरीमा ४० हजार र मोरङमा २८ हजार हेक्टर जग्गामा सिँचाइ सुविधा पुर्याउने उद्देश्यले नहर निर्माण गरेको बताए। उनले नहरका केही स्थानमा अहिले पनि पानी चल्ने समस्या देखिएपछि नहरलाई सफाइ गर्ने योजना बनाएर अघि बढिरहेको जानकारी दिए।
‘नहर छ तर पानी छैन भने त्यो नहरको कुनै काम छैन,’ उनले भने,‘त्यसैले लामो समयदेखि सिँचाइबाट वञ्चित किसानलाई खेतसम्म पानी पुर्याउने नै आयोजनाको प्रमुख काम हो।’
