अफ्रिकी मुलुक जिम्बावे पूर्वराष्ट्रपति रोबर्ट मुगावेको शुक्रबार बिहान उपचारको क्रममा सिंगापुरमा निधन भएको छ।
सन् १९८० देखि सत्तामा रहेका मुगावे दुई वर्षअघि सत्ताच्युत भएका थिए। पत्नी ग्रेस मुगावेलाई उत्तराधिकारी बनाउन खोज्दा मुगावेको ३७ वर्षको अकन्टक शासन ढलेको थियो।
ग्रेस मुगावेको कार्यालयमा ‘टाइपिस्ट’ काम गर्थिन्। उनका आँखा मुगावेमा परे वा मुगावेका उनमा। उनी शक्तिशाली राष्ट्रपतिकी ‘गर्लफ्रेन्ड’ बनिन्। त्यो बेला मुगावेकी पत्नी बिरामी थिइन्। उनको मृत्युपछि मुगावे र ग्रेसको सन् १९९६ मा विवाह भयो। ४१ वर्ष कान्छी ग्रेस ७२ वर्षीय मुगावेकी दोस्री पत्नी बनिन्।
ग्रेसको पनि पहिलो विवाह अर्कैसँग भएको थियो। अहिले मुगावे दम्पत्तीका तीन सन्तान छन्।
जिम्बावेमा ग्रेसको पहिचान नेताका रूपमा कम, ‘गुची ग्रेस’ का रूपमा बढी छ। गुची एक अन्तर्राष्ट्रिय ब्रान्ड हो। महँगा किनमेलमा रूची राख्ने र ब्रान्ड सोखिन भएकाले नै उनलाई गुचीसँग जोडेर व्यंग्य गरिएको हो।
ग्रेसको राजनीतिक महत्वाकांक्षामा सत्तारूढ पार्टीबाट पटक-पटक निष्कासित जोनादन मोयोको हात देखिन्छ।
पार्टीभित्र गुटबन्दी गरेको भन्दै मोयो निष्कासनमा परेका थिए। उनको विद्वता र संगठन क्षमताको मुगावे तारिफ गर्थे। उनको व्यक्तिगत चरित्र भने रुचाउँथेनन्। उनलाई व्यंग्य गर्दै मुगावे भन्थे, ‘मकैमा लाग्ने कीरा’।
मुगावेले आफूलाई पूर्ण विश्वास गर्दैनन् भने मोयोलाई पनि राम्ररी थाहा थियो। यहीँनिर आफ्नो स्थान कायम राख्न उनले ग्रेसलाई राजनीतिमा आउन उक्साएको पार्टी निकटहरू बताउँछन्।
ग्रेसलाई मुगावे पछिको आफ्नो भविष्यको चिन्ता थियो। उनी असुरक्षित महशुस गर्थिन्। यसैमा मोयोले खेलेको धेरैको बुझाई छ।
मोयोले ग्रेसलाई भनेको उद्धृत गर्दै मानवअधिकार अनुसन्धानकर्ता देवा माहिन्दाले भने, ‘तपाईं जवान हुनुहुन्छ, तपाईंका श्रीमान भने अस्ताउन लागेका घाम हुन्। उहाँको भर परेर हुँदैन। आफ्नो भविष्य सुरक्षित गराउने जिम्मा तपाईंकै हो। तपाईंलाई आफूप्रति इमान्दार मान्छेको खाँचो छ, जसले पार्टीभित्र तपाईंको स्वार्थको रक्षा गर्छन्।’
यसैबाट प्रभावित भएर ग्रेस र उनका समर्थकले पार्टीभित्रका विपक्षी सदस्यलाई धमाधम निष्कासन गर्न थाले। त्यतिबेला मुगावे रोगले थला परेका थिए। उनको सिंगापुर आउजाउ बढेको थियो। उनले आफ्नो उत्तराधिकारी छनौटको अन्तिम निर्णय भने गरिसकेका थिएनन्।
समय घर्किंदै थियो।
मोयोले २०१७ जुलाईमा भएको पार्टी बैठकमा सिधै तत्कालीन उपराष्ट्रपति मांगाग्वाविरूद्ध धावा बोले। उनले बैठकमै ७२ मिनेटको भिडियो देखाए, जसमा मांगाग्वा र उनका समर्थक कसरी सत्ता हत्याउन चाहन्छन् भन्ने झल्किन्थ्यो।
यही मौकाको फाइदा उठाउँदै ग्रेसले विपक्षीमाथिको आक्रमण तीव्र पारिन्। उनले मांगाग्वालाई ‘डरपोक’ र ‘कू–सर्जक’ को संज्ञा दिइन्। ‘म यो देशकी प्रथम महिला हुँ। म सधैं सत्यका पक्षमा उभिन्छु। मेरो कुरामा चित्त बुझ्दैन भने, सैनिक डाकेर मलाई गोली हान्न लगाऊ,’ उनले भनिन्।
यो अन्तर्द्वन्द्वले मुगावे पनि रिसाए। पार्टीभित्र विभाजन ल्याएको भन्दै मांगाग्वालाई पदच्यूत गरे। र, ग्रेसलाई उपराष्ट्रपति बनाउने बाटो खोले।
ग्रेस निर्विवाद रूपमा जिम्बावेकी उत्तराधिकारी बन्ने थिईन्, मुगावेको प्रयास सफल भइदिएको भए। अहिले पासा पल्टिएको छ। ग्रेस महिला संगठन प्रमुखबाट मात्र होइन, आजीवन पार्टीबाटै निकालिएकी छन्। मोयोलाई पनि यस्तै सजाय दिइएको छ।
