सरकारले नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ नेतृत्वको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका गतिविधिलाई प्रतिबन्ध लगाउने निर्णय गरेपछि फेरि विप्लवको चर्चा चुलिएको छ।
देशैभरजस्तो एनसेलका टावरमाथि आगजनी, बसुन्धरा र नख्खुमा बम विस्फोटनका घटनाको जिम्मा विप्लवको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीले लिएको छ।
मन्त्रिपरिषदको मंगलबार साँझको बैठकले विप्लव समूह राजनीतिक नभई उसका गतिविधि आपराधिक भन्दै प्रतिवन्ध लगाउने निर्णय गरेपछि नेपालको राजनीतिमा फेरि विप्लव चर्चामा छन्।
विप्लव तिनै व्यक्ति हुन् जो माओबादीले सञ्चालन गरेको दश वर्षे जनयुद्धका एक सक्रिय पात्र थिए। सँगै जनयुद्ध लडेका रामबहादुर थापा गृहमन्त्री भएका बेला पूर्वसहयोद्धा रहेका विप्लव नेतृत्वको समूहमाथि प्रतिवन्ध लागेपछि विरोध र समर्थनका स्वर सुनिन थालेका छन्।
विप्लव जनयुद्धकालमा भन्दा विस्तृत शान्ति प्रक्रियापछि चर्चामा छन्। तत्कालीन माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले पार्टीमा छलफलबिनै शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको र पार्टीभित्र त्यसबारे एक पटक पनि छलफल नगरेकोमा उतिबेलै विप्लव रूष्ट थिए।
को हुन् विप्लव?
नेत्रविक्रम चन्द रोल्पाको केवरीमा मध्यमवर्गीय परिवारमा २०२४ साल फागुन ११ मा जन्मिएका थिए। बाबु चित्रबहादुर चन्द र आमा खुसीमाया घर्ती बाबुआमाका कान्छो सन्तान विप्लवका तीन दिदीबहिनी र दुई दाजुभाइ छन्। विप्लवका सात भाइ बाजेमध्ये छ भाइ लाहुरे थिए।
विप्लवको बाल्यकाल रोल्पामै बित्यो। उनले लिवाङको बालकल्याण माध्यामिक विद्यालयबाट १९ वर्ष हुँदा एसएलसी पास गरेका थिए। विप्लवलाई नजिकबाट चिन्नेहरू उनी बाल्यकालमा लाहुरेसँग लडाइँको कुरा गर्न मन पराउँथें भन्छन्। विप्लवमा विद्यालय तहमा पढ्दादेखि नै राजनीति चेत थियो।
उनले २०३९ सालमा अखिल छैठौंबाट राजनीति सुरू गरेका थिए। त्यसको ४ वर्षमै विप्लव विद्यार्थीको रोल्पा अध्यक्ष भए भने त्यही वर्ष उनले एसएलसी पास गरेका हुन्। लगत्तै उनी पढ्न काठमाडौं आए। नेपाल ल क्याम्पसमा कानुन पढ्न भर्ना भए।
विप्लवले २०४८ सालमा स्नातक तेस्रो वर्षमा भर्ना हुन पाएनन्। त्यतिबेला एकता केन्द्र मसालको सदस्य बनिसकेका विप्लव सक्रिय राजनीतिमा अघि बढे।
यसबीच २०४५ सालमा विप्लवको परिवार रोल्पाबाट कपिलवस्तु बसाइँ सर्यो।
विप्लवले सुभद्रा मल्लसँग बिहे गरे। उनीहरूका दुई छोरा र एक छोरी छन्।
विप्लवको नाममा कपिलवस्तुमा रहेको जमिन पनि पार्टीको नाममा बुझाएका थिए। विप्लवले कहिल्यै जागिर खाएनन्।
माओवादीले जनयुद्ध सुरु गर्दा विप्लव विद्यार्थी उपाध्यक्ष थिए। त्यस बेला जनयुद्ध थालनी गर्न पार्टी नेतृत्व डराएको भन्दै विप्लवले भनेका थिए- बुढाहरूले छिटो जनयुद्ध सुरू नगर्ने हो भने हामी सुरू गर्छौं। जनयुद्ध लड्न उनले हतियारसमेत जम्मा गर्न थालेका थिए।
तत्कालीन माओवादीले २०५२ फागुन १ बाट जनयुद्ध सुरु गरेको थियो। जनयुद्ध सुरु गर्दा उनले विद्यार्थी राजनीतिसँगै पार्टीको ललितपुर सेक्रेटरीको जिम्मेवारी लिएका थिए। २०५४ सालतिर विप्लवलाई पार्टीले कर्णाली उपक्षेत्रीय ब्युरो इन्चार्ज बनाएर खटाएको थियो।
विप्लवले त्यसपछि आफूलाई सक्रिय राजनीतिमा अगाडि बढाउँदै लगे। २०५५ साल भदौमा भएको माओवादीको चौथो विस्तारित बैठकबाट उनी केन्द्रीय सदस्य बने। २०५९ सालमा माओवादीका पोलिटव्युरो सदस्य बनेका उनी २०६१ सालमा रोल्पा, रूकुम आधार इलाकाको ब्युरो इन्चार्ज भए।
कर्णाली क्षेत्रको जिम्मेवारी लिएका बेला विप्लवले प्रहरीहरूबाट हतियार लुटेका थिए। त्यसपछि पार्टीभित्र उनको कामको प्रशंसा भएको थियो। अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले केही समय विप्लवलाई विश्वास पात्रको रूपमा पनि हेरे।
कालीकोटमा प्रहरीबाट थ्री नट थ्री राइफल खोसेपछि विप्लव चर्चित बनेका थिए। नेतृत्वको कमजोरी खरो ढंगबाट नडराइ बोल्ने भएपछि विप्लवलाई दाहालले अँगाल्न छाडे उनको साटो वर्षमान पुन र शक्तिबहादुर बस्नेतलाई च्यापे।
माओवादी ‘जनयुद्ध’बाट शान्ति प्रक्रियामा आएपछि प्रचण्ड र विप्लवको सम्बन्ध बिग्रियो। पार्टीभित्र एक पटक पनि छलफल नगरी जनयुद्ध रोक्ने र विस्तृत शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेपछि दाहालसँग विप्लव रुष्ट बनेका थिए। दाहाल र बाबुराम भट्टराईसँग त्यतिबेलादेखि नै विप्लवको अन्तरविरोध थियो।
२०६४ साल साउन १८ देखि २२ सम्म काठमाडौंको बालाजुमा भएको पाँचौ विस्तारित बैठकमा विप्लव, मोहन वैद्य, सीपी गजुरेललगायतले नेतृत्वको विरोध गर्दै गिरिजाप्रसाद कोइराला नेतृत्वको सरकारबाट पार्टी फिर्ता हुनुपर्ने अडान राखे। त्यसबेला माओवादी मन्त्रीले राजीनामा दिए पनि कोइरालाले अस्वीकृत गरिदिए।
तस्बिर : सामाजिक सञ्जाल।
विप्लवले मोहन वैद्य तथा सीपी गजुरेललगायतको साथमा २०६५ मा भक्तपुरको खरिपाटी र पालुङटार विस्तारित बैठकमा फरक मत राखेका थिए। त्यसको चार वर्षमा २०६९ मा माओवादीबाट अलगिएर मोहन वैद्यको नेतृत्वमा रामबहादुर थापासहितलाई लिएर विप्लव पनि नयाँ पार्टी गठनमा लागे।
वैद्यसँग पनि कुरो नमिलेपछि २०७१ मा आफ्नै नेतृत्वमा विप्लवले नयाँ पार्टी बनाए। अहिले उनी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिव छन्। २०४५ र २०५० सालमा पटकपटक जेल परेका विप्लव शान्ति प्रक्रिया पछि पनि कुनै लाभको पदमा छैनन्।
विप्लव पछिल्लो समय एकीकृत जनवादी क्रान्ति र वैज्ञानिक समाजवादी क्रान्तिका लागि लागिपरेका छन्। विप्लव २०७४ देखि सार्वजनिक कार्यक्रममा देखिएका छैनन्।
