एक ठाँउमा पठाइने पैसा अर्को तिर पठाएर कमिसन खाने प्रकृयालाई सोझो हिसाबमा हुण्डी भनिन्छ। नेपालमा बिदेशवाट पैसा ल्याउँदा हुण्डीमार्फत ल्याउनु अवैध मात्र होइन मुद्रा अपचलनको आरोपमा कडा सजायका भागिदार पनि बन्नु पर्छ। तर, अस्ट्रेलियामा भने मनी ट्रान्सफर कानुनी रुपमा वैद्य ब्यवशाय हो।
भाषागत रूपमा मनी ट्रान्सफर र मनी लन्डरिङबीच आकाश जमिन फरक छ। एउटा कानूनी र अर्को अपराध। तर, राज्यले सजिलो बाटो नबनाइदिँदा दशकौदेखि अस्ट्रेलियाका नेपाली हुण्डीमार्फत पैसा पठाउन बाध्य छन्।
दिनहुँ करौडौं रूपैया अस्ट्रेलियाबाट नेपाल जान्छ तर राज्यको निकाय नभइ अवैध हुण्डी मार्फत। अस्ट्रेलियामा कानुनी रूपमा बैंक ट्रान्सफर गरेको पैसा नेपालमा भने लुकीछिपी गैरकानुनी रुपमा बैंकमार्फत खातामा पुग्नेगर्छ।
यो लुकामारीको खेल एक दशकदेखि चल्दै आएको छ। जसबाट मुलुक नेता र नीतिको कमजोरीको कारण ठगिदै आएको छ। अर्थ मन्त्रालय अन्तर्गत राष्ट्र बैंकले बिदेशमा कमाएको रकम नेपाल पठाउने सजिलो माध्यम नबनाइदिदाँ बिचौलीयाले यसबाट ब्रम्ह्मलुट गर्ने मौका पाएका छन्।
कुल ग्राहस्थ उत्पादनको २७ प्रतिशत रेमिट्यान्सले धानेको मुलुकका रूपमा चिनिएको नेपालले वर्षमा तीन खर्ब १५ अर्ब रुपैयाँ मुलुक भित्र्याएको तथ्यांकले देखाउँछ। तर, अरू कती रकम अवैध बाटोबाट स्वदेश गएको भन्ने कुनै रेकर्ड छैन।
हुन पनि किन नहोस्, एक दिनमा अस्ट्रेलियाका चिनिएका हुण्डीवालाले दुईदेखि पाँच हजार डलरसम्मको कमाइ गर्छन्। बिदेशी भूमीमा कुर्सीमा बसेर यसरी कमाउ धन्दा गर्ने अवसर मुलुककै कानुनले दिएको हो।
देशको बैंकिङ च्यानलमार्फत नेपाल पुग्ने प्रकृया झन्झटिलो र रेट दर कम हुने अनि नेपालमा पनि कमाइका रुपमा देखिने कारण हुण्डी प्रचलित भएको सिड्नीका कानुन ब्यवसायी खिलेन्द्रराज तिम्सिनाले बताए।
‘नेपाल पठाउने नाममा लिएको रकम हङकङ पुग्नु आफैंमा खराब नियत भए पनि यहाँका मनिट्रान्सफरले साना साना रकम बटुलेर कम्पनी मार्फत एकमुष्ट रकम ट्रान्सफर गर्ने गर्छन्,’ उनले भने, ‘बैंकले पनि ठूला खाले ट्रान्सफरलाई एन्टी मनीलन्डरिङमा रिपोर्ट गर्नुपर्दा धेरै रकमपछि यस्ता खाताहरू शंकाको घेरामा परेपछि स्वतः बन्द गरिदिन्छ।’
यस प्रकरणले तपाईँलाई आफूले परिचयसहितको नेपाल पठाएको रकम नेपाल भने पुग्दैन। यो रकम हङकङ वा सिंगापुर पुग्नेगर्छ। यसो गर्दा कतै तपाईको नाम र कामलाई अस्ट्रेलियन निकायले छड्के नजरले हेरिरहेको हुनुपर्छ। दुई चार रुपैयाँको लोभले तपाई खराब बाटोमा त हिँड्नु भएको छैन। यस्तो शंका गर्ने प्रसस्तै ठाउँ दिएको छ।
सोही कारण पनि यहाँका मनि ट्रान्सफरले हरेक तीन महिनामा नयाँ खाता र नयाँ कम्पनीमा कारोबार गर्ने गरेको तिम्सीनाको ठहर छ।
अहिले नेपालबाट भ्रष्टाचार र श्रोत नखुलेका पैसा यता ल्याउने ठूलो खेल समेत भइरहेको एक ब्यापारीले बताए। त्यस्तो पैसा करौडौमा आउने र यहाँ छोरा छोरीको नाममा घरजग्गा खरीद गर्ने गरेको पाइएको छ।
गैर कानुनी रूपमा अस्ट्रेलिया ल्याउने पैसा नेपालमै लिने र यताबाट पठाएको पैसामा रूपान्तर गरी त्यतै दिने क्रमले यतिखेर तिब्रता पाएको छ। अस्ट्रेलियामा उठाएको डलर हङकङ पठाउने वा केहीले यतै चिनियाँ ब्यापारीलाई दिने र कमिसनको मोटो रकम असुल्ने क्रम बढेको छ।
यसले मुलुकलाई प्रत्यक्ष रुपमा घाटा त पुगेको छ अनि नेपालका भ्रष्ट र कालाबाजारीयालाई प्रोत्साहन पनि मिलेको छ।
नेपालमा प्रहरी र प्रशासनसमेत यस विषयमा त्यती चनाखो बन्न नसकेको बिश्लेषकहरुको बताउँछन्। प्रारम्भमा खुलेआम पसल र दोकानबाट गरिने हुण्डीले यतिखेर भने फरक शैलीमा निजी बैंकमा अखडा जमाएको छ।
बैंकमार्फत खुलेआम खाता खातामा हुण्डीको रकम पुग्नेगर्छ। प्रहरी प्रशासनमा समेत चलखेल हुने कारण यो ब्यवशाय रोकिन नसकेको यसका पण्डितहरूको ठम्माइ छ।
अस्ट्रेलियाका लागि नेपाली राजदूत लक्की शेर्पा हुण्डीका बिषयमा आफूले सुने पनि त्यसमा भने अध्ययन गरिनसकेको बताउँछिन्। ‘यो गम्भीर विषय हो, यहाँ के कस्तो किसिमले यो ब्यवशाय चलेको छ मैले अध्यन गर्न भ्याएको छैन,’ उनले भनिन्, ‘तर नेपालीले कमाएको पैसा स्वदेश पठाउँदा राज्यको निगरानीमा कानुनी बाटो भएर जानुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यता हो।’
थाहा छ, तपाईंले पठाएको पैसा कहाँ पुग्छ?
