आदीवासी जनजाति मध्येको एक थकाली समूदायको महान पर्व तोरन्ल पर्व सोमबारदेखि मुस्ताङका बिभिन्न स्थानमा सुरू भएको छ।
हिउँदयामपछि वसन्त ऋतुको आगमनसँगै सुरू हुने तोरन्ल पर्व थकाली समूदायको मुख्य पर्व हो। देश विदेशमा छरिएका थकाली समूदायका युवायुवती पर्व धान्न जन्मथलो फर्कन्छन्।
पर्वले थकाली समुदायलाई जोड्न महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको छ। तारो हान्ने, कौडा खेल्ने, पितृ चढाउने, नाँचगान गर्ने मिठो खाने र राम्रो लगाउने थकालीको तोरन्ल पर्वको मुख्य विशेषता हो।
मुस्ताङको तल्लो क्षेत्र जोमसोमदेखि घाँसासम्म र पोखरा, काठमाडौं, वुटवल, भैरहवालगायतका स्थानमा बसोबास गरेका थकाली समुदायले तोरन्ल पर्व धार्मिक तथा सांस्कृतिक परम्परा अनुसार हर्षोल्लासका साथ मनाउने चलन छ।
तोरन्ल पर्वको मुख्य विशेषता पितृ पूजा एक हो। थकाली समुदायका मानिसले आफ्ना दिवंगत पितृलाई खुसी राख्न चोखो पानी चढाउने र मिठा मिठा खानेकुराका परिकार बनाएर चढाउने गर्छन्। पूर्णिमाको अघिल्लो दिनदेखि पूर्णिमाको भोलिपल्ट तिन दिनसम्म मध्यरातमा उठेर पितृको नाममा प्रसाद चढाउने प्रचलन रहेको छ।
यसरी पितृको नाममा खानेकुरा चढाउँदा पितृ खुसी हुने पितृको उद्दार हुने धार्मिक विश्वास छ।
तोरन्ल पर्वलाई थकाली समूदायले मौलिक सांस्कृतिक पर्वको रूपमा लिईएको पाईन्छ। पूर्णिमा अघिल्लो दिनमा तारा थाप्ने थकाली भाषामा (धसा चुह) गरिन्छ। तारा थाप्दा थकाली परम्परा अनुसार पूजाआजा गरिन्छ।
यसरी पूजा गर्दा तारो खेल्दा कुनै अनिष्ठ नहोस् भन्ने कामना गरिएको हो। धसाको प्रारम्भिक पूजा गरेपछि मात्र तारो हान्ने खेलको सुरुआत गरिन्छ। महिलाले भने कौडा खेलेर रमाईलो गर्ने चलन छ।
मुस्ताङको जोमसोममा तोरन्लकै अवसरमा सोमबारदेखि आर्चरी अर्थात तारा हान्ने खेल सुरु भएको हो। तारा खेल सञ्चालन हुनुपूर्व गाउँमुखिया निवासमा जोमसोमका स्थानीय थकाली समुदायका मानिसहरू भेला भएका थिए। तर,जोमसोममा थकालीकै पर्व भएता पनि अन्य समूदायले समेत सांस्कृतिक पर्वका रुपमा सहकार्य गर्दै आईरहेका छन्।
गाउँका अगुवा मुखियाको साथमा तारा धसोलाई बाजागाजा राखिएको तारा धसोसहित तारा स्थलमा पुर्याईएको थियो। थकाली पोशाक दौरा सुरूवाल र लोगोन चोलोमा चिटिक्क सजिएका यूवायूवती तथा समाजका अगुवाको उल्लेख्य उपस्थितले तारो खेल तथा तोरन्ल पर्वको रौनकले उत्साह बृद्धि गरायो।
तारो खेलको गाउँमुखिया रामप्रसाद थकालीले धसो पूजाआजा तथा तारोको तिर हान्दै खेलको औपचारिक उद्घाटन गरे।
जोमसोममा १५ दिनसम्म तारो हान्ने खेल सञ्चालन गरिन्छ। मुस्ताङमा मिश्रित थकाली वस्ती भएकाले यसको रोनक थपिएको हो। पूर्व गाउँमुखिया एवं नागरिक समाजका अगुवा चन्द्रबहादुर थकालीले तोरन्ल पर्व थकालीहरुको महान पर्व भएको बताए।
उनका अनुसार वर्षभरी काम गरी वशन्त ऋतुको सन्तुलित मौसममा सबै थकान बिर्सिएको आपसमा सामिप्यता अभिवृद्धि गर्न तोरन्ल पर्व महत्वपर्वको लिने गरिएको खुलाए।
धार्मिक, सांस्कृतिक, सामाजिक पहिचानको रूपमा मनाईंदै आईरहेको तोरन्लमा पितृ पूजा गर्ने आपसमा भेला हुने र तारो खेल्ने प्रचलन रहेको उनले जानकारी दिए।
गाउँमुखिया रामप्रसाद थकालीले तोरन्ल पर्व थकालीहरुको मौलिक पहिचान भएको बताए। जनहित माविका अध्यक्ष जयन्द्रलाल थकालीले तोरन्ल पर्व थकाली समुदायकै महानपर्व भएको जनाए। तोरन्ल पर्वको आगमनअघि थकाली समुदायका प्रत्येक घरहरु चिटिक्क सिङ्गार्ने र घरभित्रका भाडा वर्तनको सरसफाई गर्ने चलन छ।
जोमसोम भएको तारो हान्ने खेलको उद्घाटन कार्यक्रममा मुस्ताङ प्रमुख जिल्ला अधिकारी गंगाबहादुर क्षेत्री, उपाध्यक्ष शर्मिला गुरूङलगायतले तोरन्ल पर्वको शुभकामना दिएका थिए। यस्तै, मार्फा, टुकुचे, लेते, कुञ्जो र घाँसालगायतका स्थानमासमेत सोमबारदेखि तोरन्ल पर्व सुरू भएको जनाईएको छ।
मुस्ताङमा ठिनी, स्याङ, चिमाङका तीन गाउँले थकालीले तोरन्ल पर्व जस्तै त्युङ्ला पर्व मनाईसकेका छन्। यता मार्फाली समुदायका थकालीले यस पर्वलाई तेरमी पर्वका रूपमा मनाउने गरेको पाईएको छ।
तोरन्ल, तेरमी र त्युङ्ला पर्वको समान विशेषता भए पनि विधिहरू केही भएको मार्फाका अगुवा दिपक लालचनले जानकारी दिए।
