काठमाडौं महानगरपालिकाले छ महिना अस्थायी बसपार्क सञ्चालन गर्ने भनेको खुलामञ्चमा रातारात कालोपत्रे थाल्नुलाई अभियन्ताहरूले 'स्थायी बसपार्क' बनाउने षड्यन्त्रका रूपमा लिएका छन्। यो निर्माण कार्य तत्काल नरोके चरणबद्ध आन्दोलनमा जाने उनीहरूले चेतावनी दिएका छन्।
पुरानो बसपार्कमा 'भ्यू टावर' बनाउने भन्दै महानगरले खुलामञ्चमा अस्थायी बसपार्क सारेको थियो। ठेकेदारले टावर बनाउने काम सुरू नै नगरी अलपत्र छाडेको छ। यता खुलामञ्चमा भने अतिक्रमण रोकिएको छैन। छ महिनालाई भनेर सारेको बसपार्कमा कालोपत्रे गरी स्थायी रूप दिन खोजिएको खुलामञ्च बचाउ अभियानका अभियन्ता सुसन वैद्यले बताए।
महानगरको यस्तो रवैयाले काठमाडौंको सास फेर्ने खुला सार्वजनिक स्थल सधैंका लागि मासिने भन्दै खुलामञ्च बचाउ अभियानले शनिबार राति विज्ञप्ति जारी गरी आन्दोलनको चेतावनी दिएको छ।
खुलामञ्चमा रातारात डोजर चलाएर सुरू गरिएको निर्माणकार्य तत्काल तत्काल बन्द नगरे जुनसुकै हदसम्म जान सकिने अभियन्ताहरूले बताएका छन्। आन्दोलन क्रममा भौतिक क्षति भए त्यसको सम्पूर्ण जिम्मा महानगरपालिका नै हुने विज्ञप्तिमा छ।
'खुलामञ्च तीन करोड नेपालीको साझा धरोहर हो, कुनै व्यक्ति विशेषको आर्थिक लाभका लागि यसको दोहन हामीलाई स्वीकार्य छैन। खुलामञ्चमा बसपार्क वा अन्य कुनै भौतिक संरचना निर्माण गर्न दिने छैनौं,' विज्ञप्तिमा उल्लेख छ, 'अहिलेसम्म ठेकेदार कम्पनीले भ्यू टावर निर्माण गरिसक्नुपर्नेमा खासै प्रगति देखाएका छैनन्। महानगरले सम्झौता रद्द गर्नुको साटो म्याद थप्दै जानुले महानगरको नेतृत्व वर्ग र कर्मचारी आर्थिक प्रलोभनमा डुबेका छन् भन्ने छर्लंग हुन्छ।'
खुलामञ्च बचाउ अभियानका अभियन्ता वैद्यले काठमाडौंजस्तो सहरी क्षेत्रमा खुला ठाउँको महत्व कस्तो हुन्छ भन्ने चार वर्षअघिको भुइँचालो बेला थाहा भएको उल्लेख गर्दै भने, 'त्यति बेला सहरी क्षेत्रमा खाली ठाउँ राख्नुपर्नेबारे धेरै सरोकारवाला निकायले छलफल गराएका थिए। महानगरले काठमाडौं उपत्यकामा खाली ठाउँ विकास गर्नुपर्नेमा भएको ठाउँ अतिक्रमण गर्नु खेदजनक छ।'
काठमाडौं महानगरले दसैंको मौका छोपेर खुलामञ्च कालोपत्रे गर्न रातारात डोजर चलाउन थालेको हो। शनिबार साँझ सात बजे खुलामञ्च पुग्दा अस्थायी बसपार्कलाई बाहिरबाट नदेखिने गरी जस्ताले बारिएको थियो। ग्रिलबाट हेर्दा भित्र एउटा डोजर चलिरहेको थियो। आठ-दस जना मजदुर धमाधम खन्दै थिए।
अरू बेला स्थानीयको विरोध झेल्नुपर्ने हुँदा महानगरले दसैंमा सबै आ-आफ्नै काममा व्यस्त रहेको मौका छोपेको देखिन्छ। दसैंको विदासम्म काम सक्ने महानगरको लक्ष्य छ। बसपार्कबाट सबै गाडी बाहिर निकालेर वीर अस्पतालअगाडि लश्कर लगाइएको छ। महानगरीय ट्राफिक प्रहरीले खुलामञ्च कालोपत्रे गर्ने अवधिसम्म भोटाहिटी र रत्नपार्कबाटै गाडी चलाउन सूचना निकालिसकेको छ।
हामीले यसबारे महानगरका सूचना अधिकारी वसन्त आचार्यसँग कुरा गर्दा उनले खुलामञ्चमा रहेको बसपार्कमा कालोपत्रे सुरू गरिएको स्वीकार गरेका थिए। दसैं बेला भीडभाड कम हुने भएकाले यति बेला काम गर्न सजिलो हुने उनको भनाइ छ। ‘यहाँ सडक पिच नभएर धुँवाधूलो उड्यो, वातावरणलाई नै असर पुगिरहेको थियो। त्यही भएर पिच गर्न लागेका हौं,’ उनले भने।
आचार्यका अनुसार दसैंको समय सवारी साधन कम हुन्छन्। चाडबाड मनाउन सार्वजनिक विदा भएको र मानिस पनि धेरै बाहिर गएकाले कम असर पर्ने भन्दै यही समय उपयुक्त ठानिएको उनले बताए।
कुनै समय 'एसियाकै ठूलो परेड मैदान' भनिने टुँडिखेलको एकचौथाइ हिस्सा पनि सर्वसाधारणले प्रयोग गर्न पाएका छैनन्। आधाभन्दा बढी सेनाकै अतिक्रमणमा परेको छ। बचेको भाग महानगरले मिचेको छ। खुलामञ्च त्यसैमध्ये एक हो।
पहिले यो सबैका लागि खुला थियो, राजनीतिक तथा सामाजिक गतिविधि हुन्थे। महानगरपालिकाले पुरानो बसपार्कको जग्गा ‘व्यापारिक टावर’ बनाउन ठेक्का दिएपछि यो मञ्च पार्किङ स्थल बनेको छ।
यसअघि पनि खुलामञ्चमा ठेकेदार कम्पनीले व्यावसायिक सटर निर्माण गरेर भाडामा दिई अतिक्रमण गरेको थियो। महानगरले त्यो बेला आफूलाई कुनै जानकारी नभएको भन्दै पन्छिएको थियो। चौतर्फी विरोधपछि महानगरले सटरहरू हटाएको थियो।
सबै तस्बिरः सुदीप श्रेष्ठ/सेतोपाटी