धेरैजसो वंशाणुगत कारणले कपाल झर्ने हो। त्यस्तो अवस्थामा सुरूमा उपचारको माध्यमबाट कपाल झर्नबाट रोक्न सकिएन भने कपाल प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने हुन्छ। धेरैलाई के लागेको छ भने पुरूषको मात्रै कपाल प्रत्यारोपण हुन्छ तर त्यस्तो होइन। महिलाको पनि कपाल झरेर प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने हुन्छ। कसैको निधार ठूलो छ भने कपाल प्रत्यारोपण गरेर सानो बनाउन समेत सकिन्छ।
प्रत्यारोपण गर्ने कपाल कसरी ल्याउने?
अधिकांश मान्छेको अगाडिको कपाल झरिसकेपछि पनि पछाडिको भागको कपाल झर्दैन। त्यो भागको कपाल निकालेर अगाडि प्रत्यारोपण गर्ने हो।
त्यो कपालबाट पुगेन भने दाह्री अनि छातीमा रहेको कपाल समेत ल्याएर प्रत्यारोपण गरिन्छ। यदि कसैको पछाडिको पनि कपाल झरेको छ भने त्यस्ता व्यक्तिको कपाल प्रत्यारोपण गर्न मिल्दैन। किनकि अन्य व्यक्तिको कपाल प्रत्यारोपण गर्न सकिँदैन। कपाल प्रत्यारोपण गरिसकेपछि भने झर्दैन।
कपाल प्रत्यारोपण कति सुरक्षित?
कपाल प्रत्यारोपण धेरै सुरक्षित छ। किनकि छालाको भागमा मात्रै काम गर्ने हो। त्यहाँभन्दा भित्र जान पर्दैन। छालामा एउटा प्वाल बनाएर कपाल हाल्ने हो। त्यही प्रक्रिया ४/५ हजार पटक गरिन्छ। तर यो प्रत्यारोपण अनुभवी चिकित्सककहाँ गर्नुपर्छ। सुरूआती चरणमा केही डरलाग्दो देखिए पनि १०/१५ दिनमा त्यसलाई सफा गरिन्छ। कपाल प्रत्यारोपण गर्न साधारणतया ८ देखि ९ घण्टा लाग्छ। त्योभन्दा एक/दुई दिन अगाडि रगतको परीक्षण गरेर नदुख्ने औषधी प्रयोग गरिन्छ। कपाल प्रत्यारोपण गर्न १ दिन र तयारी २/३ दिन लाग्छ।
कपाल झर्न सुरू हुनासाथ चिकित्सकको निगरानीमा उपचार गर्ने हो भने कपाल झर्नबाट रोक्न सकिन्छ।
कपाल झर्ने अन्य कारण
कपाल झर्नुको पहिलो कारण वंशाणुगत नै हो। योसँगै दोस्रो कारण 'अटो इम्युन डिजिज' हो भने यौन रोग लगायतका कारणले समेत कपाल झर्छ। कुनै ठूलो बिरामी परियो, धेरै तनाव भयो भने पनि कपाल झर्छ। त्यस्तो बेलामा झरेको कापाल फेरि फर्किन सक्छ। महिलामा वंशाणुगत कारणले भन्दा पनि कपाल धेरै टाइट गर्ने अनि कपाल धेरै कलर गर्दा पनि झरेर जान सक्छ।
कोभिड र डेंगीका कारणले समेत कपाल झर्न सक्छ। दिनमा एक सयदेखि डेढ सयसम्म कपाल झर्नु सामान्य हो। सुतेर उठ्दा सिरानीमा टासिन थाल्यो, नुहाउँदा हातमा धेरै कपाल आउन थाल्यो भने कपाल झर्न थालेको भनेर बुझ्न सकिन्छ।
कपाल बाहिरबाट टुक्रिए केही हुँदैन। तर जरामै असर गर्ने खालको केमिकलको प्रयोगले भने असर गर्न सक्छ। नुहाउँदा कुन साबुन र स्याम्पु प्रयोग गरियो भन्ने आधारले कपाल झर्ने र नझर्ने भन्ने हुँदैन। स्याम्पु र साबुनले गर्दा टुक्रिएर जाने हुन सक्छ तर उखलिने भन्ने हुँदैन।
हिजोआज विदेशमा बस्ने नेपालीहरू कपाल प्रत्यारोपण गर्न नेपाल आउने क्रम बढेको छ। उनीहरूले कपाल प्रत्यारोपणको महत्व समेत राम्रोसँग बुझेका हुन्छन्। अर्को कुरा विदेशमा कपाल प्रत्यारोपण धेरै महँगो हुने तर नेपाल आउने जाने गर्दा समेत नेपालमै सस्तो पर्ने भएकाले नेपाल आउँछन्।
(वरिष्ठ प्लास्टिक कस्मेटिक तथा लेजर सर्जन डा. सुयोग मैनाली काठमाडौंस्थित सुयोग काठमाडौं क्लिनिक अफ कस्मेटिक सर्जरीमा कार्यरत छन्।)
