तीन महिनाअघि ललितपुरको च्यासलस्थित नेकपा एमालेको मुख्यालय खण्डहरजस्तै थियो।
भदौ २३ को जेनजी आन्दोलनमा एकैदिन २० जना भन्दा बढी युवा मारिएपछि त्यसको आक्रोशमा देशको प्रशासनिक केन्द्र सिंहदरबार, संसद भवन, राजनीतिक दलका नेता–कार्यकर्ताका निजी आवास र सरकारी भवनमा आगजनी भयो। एमाले मुख्यालय परिसरमा रहेका सबैजसो भवन आगजनीबाट ध्वस्त भए।
तर तीन महिना नपुग्दै एमाले मुख्यालयको दृश्य फेरिएको छ।
मुख्यालयका भवनहरूको भित्री भागमा रङरोगन र मर्मतको काम चलिरहे पनि बाह्य भाग चिटिक्क तुल्याइएको छ। मुख्यालय परिसरमा नेता–कार्यकर्ता भरिभराउ देखिन्छन्। नेता–कार्यकर्ता एकै लहरमा उभिएर पंक्तिबद्ध भलाकुसारी गरिरहेको, तस्बिर खिचिरहेको दृश्यले पार्टीका समर्थक–शुभेच्छुकका आँखालाई शीतल तुल्याएको पनि छ।
एमाले नेता मीना श्रेष्ठले पार्टी जीवनमा दसैंको बहार आएको प्रतिक्रिया दिइन्।
'पार्टी कार्यालयमा अहिले दसैंको उमंग छ। दसैं आएपछि छरिएर रहेका परिवारका सदस्य घर फर्कन्छन्। टाढाटाढाबाट मूली भेट्न आउँछन्। आपसमा खुसियाली साटासाट हुन्छ,' बुधबार पार्टी केन्द्रीय कार्यालय परिसरमा भेटिएकी श्रेष्ठले सेतोपाटीसँग भनिन्, 'एमालेमा महाधिवेशनले त्यस्तै रौनक ल्याएको छ, नेता–कार्यकर्तामा उमंग छाएको छ।'
कञ्चनपुरकी कमला चौधरीको अनुभूति भने बेग्लै छ। जेनजी आन्दोलनपछि एमाले पार्टी कमजोर बनेको उनलाई पनि लागेको थियो। आन्दोलनले पार्टी नेतृत्वको सरकारलाई विस्थापित गरेकाले पार्टी कुन रूपमा अगाडि बढ्ने हो भन्ने संशय पनि थियो।
महाधिवेशन प्रतिनिधिसमेत रहेकी चौधरीले पार्टी मुख्यालयमा फरक दृश्य देखिन्। नजिकिँदो महाधिवेशन र एमालेको जीवनमा बदलिएको दृश्यले उनलाई उत्साहित पनि तुल्याएको छ।
नेताहरू कार्यकर्तातिर फर्किएर हार्दिकता साटासाट गरिरहेका, पहिलो पटक महाधिवेशन प्रतिनिधि बनेर केन्द्रीय कमिटीको खुट्किला चढ्न युवाहरू आतुर भइरहेको, देशका सुदूर कुनाबाट आएका प्रतिनिधिबीच छलफल र अन्तर्क्रियाका दृश्यले चौधरीलाई पुलकित बनाएको छ। उनले पार्टी बौरिँदै गएको मात्र होइन, पुरानै लयतर्फ अग्रसर भइरहेकोसमेत अनुभूत गरिन्।
'भदौ २३ र २४ को आन्दोलनपछि दलहरूको सान्दर्भिकतामा प्रश्न उठेको थियो, दलहरू कसरी अघि बढ्छन् भन्ने प्रश्न पनि थियो, एमाले कमजोर भयो कि भन्ने चिन्तासमेत थियो। तर यहाँको माहौल देखेपछि म उत्साहित छु। एमाले पुनः अघि बढ्न सक्छ, मुलुकको नेतृत्व फेरि लिनसक्छ भन्ने आभास भएको छ,' उनले भनिन्।
एमाले केन्द्रीय सदस्य नवीना लामाले भदौ २३ र २४ को आन्दोलन, त्यसपछिको परिस्थितिको समीक्षा गरेर अघि बढ्न महाधिवेशन महत्त्वपूर्ण थलो बन्ने बताइन्।
एमालेभित्र पार्टी पुनर्गठन र रूपान्तरणको प्रश्न पेचिलो बनिरहेको छ। भदौ २३ र २४ गतेको आन्दोलनको मर्म, भावना आत्मसात गर्नुपर्ने आवाज उठिरहेका बेला एमाले पुनव्यर्वस्थित बन्नुपर्ने उनको भनाइ छ।
'भदौ २३ र २४ गते नहुनुपर्ने घटना भयो। कलिला युवाहरूको रगत बग्यो। भ्रष्टाचार, सुशासनको माग राखेर भएको उक्त आन्दोलनको मर्म र भावनाको सम्बोधन गर्नुपर्छ। त्यसलाई आत्मसात गर्नुपर्छ,' उनले भनिन्, 'पार्टी पुनर्गठन हुनुपर्छ। अध्यक्षमा केपी शर्मा ओली नै रहने हो भने पनि पार्टी नयाँ ढंगले पुनर्गठन भने हुनैपर्छ। भदौ २३ र २४ को घटनापछि परिस्थितिमा फेरबदल आइसकेको छ।'
बाजुराको युवा क्लस्टरबाट प्रतिनिधि निर्वाचित भएर आएका नरेश रोकायाले महाधिवेशनमार्फत् युवाको प्रतिनिधित्व सुनिश्चित हुनुपर्ने बताए। जेनजी आन्दोलन अगावै एमालेले प्रदेश तहका कमिटीबाट त्यसको अभ्यास गरेको भए पनि भदौ २४ पछि परिस्थिति अझ फेरिएको बताए।
'अब केन्द्रीय कमिटीमा यथोचित युवा प्रतिनिधित्व हुनुपर्छ। जेनजी आन्दोलनपछि राजनीतिमा युवाको चासो, चिन्ता र सक्रियता सबै बढेका हिसाबले एमाले पुरानाका अनुभव र नयाँको ऊर्जाको समिश्रणका रूपमा हुनुपर्छ,' उनले भने।
जुम्लाको महिला क्लस्टरबाट प्रतिनिधि बनेर आएकी मेनका पछाईंले पनि पार्टी पुनव्यर्वस्थित हुनुपर्ने धारणा राखिन्। नेतृत्वमा ओलीकै निरन्तरताको खाँचो औंल्याएकी उनले केन्द्रीय कमिटीमा क्लस्टर छुट्टयाएर युवाको उपस्थितिको सुनिश्चितता गरिनुपर्ने बताइन्।
एमाले महाधिवेशन आउँदो शनिबारबाट सुरू हुँदैछ। यो एमालेको नेतृत्व महाधिवेशन हो। एमालेले यसअघि भदौ २० देखि २२ गतेसम्म दोस्रो विधान महाधिवेशन गरेर नीति टुंगो लगाइसकेको छ। यद्यपि भदौ २३ र २४ को आन्दोलनपछि विधान महाधिवेशनका कतिपय निष्कर्ष असान्दर्भिक रहेकाले त्यसमाथि पुनर्विचार गरिनुपर्ने आवाज पार्टीभित्रै उठिरहेको छ।
महाधिवेशनमा छलफल गर्न भन्दै पार्टीमा छुट्टै राजनीतिक अवधारणा दर्ता गराएका वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलले अध्यक्षमा आफ्नो उम्मेदवारी घोषणासँगै भदौ २३ र २४ को आन्दोलनलाई फरक फरक आयामका रूपमा बुझ्न वस्तुपरक समीक्षाको मागसमेत गरेका छन्।