गत भदौ २३ र २४ गते भएको जेनजी समूहको आन्दोलनको क्रममा देशभर जस्तै रूपन्देहीमा पनि ६ दर्जन बढी सार्वजनिक र निजी सम्पत्तिमाथि आगजनी र तोडफोड भयो।
प्रदर्शनको क्रममा भदौ २४ गते लुम्बिनी प्रदेशका पूर्वमुख्यमन्त्री समेत रहेका एमाले पोलिट ब्युरो सदस्य लीला गिरीको घरमा पनि आगजनी र तोडफोड भयो।
तिलोत्तमा नगरपालिका वडा नं. १ शंकरनगरस्थित एक तले घर आगजनी र तोडफोड गरी ध्वस्त पारिएपछि गिरीको परिवार अहिले आफन्तको घरमा आश्रय लिएर बसेको छ।
मंगलबार साँझ लीला गिरीको घरमा पुग्दा उनी घरको आँगनमा बसेर पुराना कम्युनिस्ट कार्यकर्ता बलराम खरेलसँग आफ्नो दुःख सुनाइरहेका थिए।
घरका झ्याल ढोकाहरू सबै खुला थिए। कोठाहरू खाली र सुनसान थिए। कोठाभित्र सामान जलेको गन्ध हटिसकेको थिएन। घरको भित्ता, भुइँ र झ्याल ढोकामा आगो लागेका काला धब्बा देखिन्थे।
प्रदेशको मुख्यमन्त्री समेत भइसकेका लीला गिरी एमाले पार्टीभित्र मात्र होइन जिल्लामै शालीन र इमानदार नेता मानिन्छन्। तर आन्दोलनको नाममा भएको घटनाले आफूलाई गहिरो चोट दिएको गिरीले बताए।
‘म जहिले पनि सामाजिक न्याय, समावेशीता र शान्तिपूर्ण राजनीतिक रूपान्तरणका पक्षमा लागि रहेँ। मेरो जीवनशैली सबैलाई थाहा छ। सधैँ सादा र सामान्य रह्यो, खेती किसानी र पशुपालन गर्दै राजनीतिमा सक्रिय रहेँ। ४० वर्ष पहिले बनाएको सामान्य एक तले घरमा समेत जसरी जलाउने र तोडफोड गर्ने काम भयो, यसले म र मेरो परिवारमा मात्र होइन मेरा शुभेच्छुक र छरछिमेकलाई पनि गहिरो पीडा बोध बनाएको छ,’ गिरीले भने।
आन्दोलनको क्रममा आगजनी र तोडफोड गरिएको यो घर गिरीले २०४२ सालमा निर्माण गरेका थिए।
‘त्यति बेला इँटाको गाह्रो लगाए पनि सिमेन्टले जोड्ने र पिलर राख्ने प्रचलन थिएन। पैसा हुनेले त बनाउने गर्थे, हामी जस्ता सामान्य परिवारले माटोले नै जोडेर बनाइन्थ्यो त्यही भएर घरको गाह्रो पनि १४ इन्चको लगाइएको छ। यसलाई भत्काएर नयाँ बनाउने रहर भए पनि आर्थिक क्षमता नभएपछि यसैमा निर्वाह गरिरहेका थियौँ,’ उनले भने।
गुल्मीको रूरू गाउँपालिका वडा नं. ५ मा जन्मेका गिरी १६ वर्षको उमेरदेखि नै नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा सहभागी भए। गुल्मीबाट २०३४ सालमा शंकर नगरमा बसाइ सरेपछि रूपन्देहीबाटै राजनीतिक र सामाजिक काममा सक्रिय बने।
यो क्रममा उनी केही समय रोजगारीको लागि भारत गए। भारतमा कमाएको पैसा र गुल्मीको जग्गा बिक्री गरेको पैसाले शंकर नगरमा १५ कट्ठा खेत किनेका थिए। अहिले पनि त्यही खेतको उब्जनीले परिवारको खर्च टार्दै आएका छन्।
त्यही बेला जानकी नगरस्थित बुटवल भैरहवा सडक खण्डको किनारमा डेढ कट्ठा घडेरी किनेका थिए। उक्त घडेरी भने राजनीतिमा लाग्दा र छोराछोरी हुर्काउँदै गर्दा बिक्री गरेको उनले बताए।
‘राजनीतिमा लाग्दा म आफू उत्पादनमा लाग्न सकिनँ। घडेरी बिक्री गरेको पैसा सकिएपछि श्रीमती र म खेतीपाती र पशुपालनमा अलि मेहनत गरेर लाग्यौँ। साँझ बिहान खेत र गोठको काम गरेरै मैले राजनीतिक जिम्मेवारी पूरा गरेको हुँ,’ उनले भने
‘हामी बुढाबुढीले मात्र १२ वटासम्म गाई पालेका थियौँ। दिनमा ६० लिटरसम्म दूध बिक्री गथ्र्यौं, २०७५ सालमा मन्त्री भएपछि जनताप्रतिको जिम्मेवारी बढ्दै गएपछि बल्ल गाई पाल्न छोडेका थियौँ,’ उनले थपे।
गिरीले २०३६ सालको आन्दोलन र २०३७ सालको मजदुर आन्दोलनमा सहभागी बन्दै बिए सम्मको अध्ययन गरे। २०३७ सालमै शिक्षक आन्दोलनमा समेत सहभागी भए।
उनी २०३८ सालमा अखिल नेपाल किसान संगठनको अध्यक्ष बने।
२०३९ सालमा क्रान्तिकारी बुद्धिजीवी सङ्घमा आबद्ध भएका गिरी २०४६ सालमा नेकपा मालेको सक्रिय सदस्य बनेर (भूमिगत) बनेका थिए।
पञ्चायत विरूद्ध अगुवा शिक्षक सिद्धिनाथ ज्ञवालीहरूसँगै आन्दोलनमा सहभागी भएका गिरी २०४९ सालमा रूपन्देहीको शंकरनगर गाउँ विकास समितिको पहिलो जननिर्वाचित अध्यक्ष बनेका थिए।
जनप्रतिनिधि बनेपछि स्थानीय स्तरमा खानेपानी, विद्युत, सडक, सिँचाइ, सामुदायिक वन, विद्यालय लगायतका विभिन्न क्षेत्रमा योगदान पुर्याएका गिरी २०५८ सालमा तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्र शाहले सत्ता हातमा लिएपछि प्रजातन्त्र पुनर्स्थापनाका लागि आन्दोलनमा सक्रिय भए।
आन्दोलनको अगुवाइ र सक्रिय सहभागिता भएकै कारण उनी २०६१ माघ २७ गते प्रहरीको नियन्त्रणमा परेका थिए। उनले २०६२ वैशाख २८ गतेसम्म जिल्ला कारागार भैरहवामा जेल जीवन बिताएका थिए।
२०७४ सालमा भएको पहिलो प्रदेशसभाको निर्वाचनमा रूपन्देही क्षेत्र नम्बर २ 'ख' बाट निर्वाचित भएपछि शंकर पोखरेल नेतृत्वको प्रदेश सरकारमा उद्योग, वन, पर्यटन, वातावरण मन्त्री बनेका थिए।
त्यही बेला उनले आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्री, स्वास्थ्य मन्त्रीको समेत जिम्मेवारी बहन गरे।
२०७९ साल मङ्सिर ४ मा सम्पन्न प्रदेश सभाको दोस्रो पटकको निर्वाचनमा पनि सोही क्षेत्रबाट निर्वाचित भएका गिरी लुम्बिनी प्रदेशको मुख्यमन्त्री बनेका थिए।
तत्कालीन शंकरनगर गाउँबिकास समितिका अध्यक्ष हुँदा होस् या लुम्बिनी प्रदेशको मन्त्री र मुख्यमन्त्री हुँदा होस् गिरी कहिल्यै आर्थिक विवादमा मुछिएनन्।
एमाले पार्टीभित्र मात्र होइन बाहिर पनि उनी किसान नेताको रूपमा चिनिन्छन्। तर जेनजीहरूले सुरू गरेको भ्रष्टाचार विरूद्धको आन्दोलनको क्रममा इमानको कमाइले ४० वर्ष पहिले बनाएको एक तले घरमा समेत आगो लगाएर खरानी बनाउँदा अत्यन्त पीडा भएको उनले बताए।
‘घर र सरसामान जलाउँदा त्यति धेरै पीडा भएन होला त्योभन्दा ठूलो पीडा जुन कारण देखाएर आगजनी गरियो त्यसले दिएको छ,’ उनले भने।
प्रदर्शनकारीहरूले गिरीको घरका सम्पूर्ण सामान, लत्ता कपडा, अन्नपात, भाँडा वर्तन र घरका झ्याल ढोकामा समेत आगजनी गरेका थिए।
गोदावरीमा सम्पन्न एमालेको विधान महाधिवेशनमा सहभागी भएर २३ गते घर आएका गिरी २४ गते बिहानै घरबाट बाहिर निस्किएका थिए।
घरमा श्रीमती, छोरा बुहारी र नातिनातिनी थिए। साँझ ६ बजेतिर प्रदर्शनकारीको ठूलो समूह घरभित्र छिर्यो। कसैले कोठाभित्र आगो लगाउन थाले कसैले सामान लुटपाट गर्न थाले। घरभित्र रहेका गिरीका परिवार पछाडिको ढोकाबाट भागेर ज्यान जोगाए।
प्रदर्शनकारीहरूले घरभित्र रहेको नगद, सुनका गरगहना र महँगा सामान लुटेर लगे। लैजान नमिल्ने सामानमा आगो लगाइदिए। जलाउन नमिल्ने सामान तोडफोड गरिदिए।
घर मात्र होइन पछाडि रहेको गोठमा समेत आगो लगाइदिए। गोठमा उनले धान, चामल, तोरी, मुसुरो, गहुँ लगायत वर्षभरिको लागि पुग्ने अन्नपात भण्डारण गरेर राखेका थिए।
पुरानो घरमा मक्किएका झ्याल ढोका फेर्ने भन्दै सामुदायिक वनबाट सालको काठ किनेर राखेका थिए। ती सबै आगजनीबाट खरानी भए।
‘मैले आफू पदमा हुँदा पनि गलत तरिकाले एक पैसा लिइनँ। भारतमा मजदुरी गरेर कमाएको इमानको पैसाले बनाएको घर थियो, कुनै महल थिएन,’ भावुक हुँदै गिरीले भने।
४० वर्ष पुरानो घर, गाई बाँधिएको गोठ, खेतबाट ल्याइएको अन्नपात र अभावमा हुर्काएका सन्तानहरूको सङ्घर्षलाई गलत दृष्टिकोणले हेरिएको रहेछ भन्ने अनुभूति भएको उनले बताए।
‘म जीवनभर समाज परिवर्तन, न्याय र समावेशी विकासको पक्षमा खटिँदै आएको छु। गाई दुहुँदै, खेत जोत्दै राजनीति गरेँ। मलाई पदको लोभ कहिल्यै भएन, जिम्मेवारी आयो भने त्यसलाई इमानदारीपूर्वक र कुशलतापूर्वक निभाएँ। लुम्बिनी प्रदेशको मुख्यमन्त्री हुँदा अनावश्यक र अनुत्पादक शीर्षकका बजेटहरू कटौती गरेँ, फजुल खर्चलाई रोकेँ, जनताको करको पैसाको संरक्षण गरेँ। त्यही इमानदारीको मूल्य आगोले तिरस्कार गर्यो। तर म यसबाट विचलित भएको छैन,’ गिरीले भने।
प्रदर्शनकारीहरूले गिरीको घरसँगै रहेका जोडिएको तिलोत्तमा वडा नं. १ का वडा अध्यक्ष फर्सुराम गिरीको घरमा पनि आगजनी, तोडफोड र लुटपाट गरिएको छ।
दुई तले घरमा रहेका सबै सामग्री जलेर नष्ट गरिएको छ भने ३२ तोला सुन र केही चाँदीका गरगहना समेत लुटेर लगिएको फर्सुरामले बताए। उनी पनि अहिले परिवारसहित आफन्तकोमा आश्रय लिएर बसेका छन्।
-1746009348.jpg)
