आँखाको एलर्जी किन हुन्छ, कसरी जोगिने?

डा. मिना कुँवर

आँखारोग विशेषज्ञ

हाम्रो आँखामा विभिन्न कारणले एलर्जी हुन्छ। आँखाको एलर्जी हुँदा चिलाउँछ र रातो हुन्छ। आँसु आउँछ, आँसुसँगै नाकबाट पनि पानी बग्छ।

एलर्जीको समस्या दुवै आँखामा एकै पटक हुन्छ। एउटा आँखामा सुरू भएको संक्रमण अर्कोमा सरिहाल्छ।

एलर्जी हुँदा कहिलेकाहीँ आँखामा चिप्रा पनि लाग्छ। यस्तो चिप्रा सेतो हुन्छ र धागोजस्तो भएर तन्किन्छ। एलर्जी बढ्दै गयो भने आँखा सुन्निन्छ।

सामान्यतया बिरूवामा फूल फुल्ने समयमा आँखामा एलर्जी हुन्छ। हावामा फूलका मसिना कण मिसिएका हुन्छन्। त्यसबाट एलर्जी हुने सम्भावना धेरै हुन्छ।

आँखामा एलर्जी हुने अर्को कारण धुवाँ, धूलो र ढुसी हो। जनावरको छालाबाट आउने मसिनो धूलोबाट पनि एलर्जी हुन्छ। यो यस्तो धूलोबाट त शरीरमा पनि एलर्जी हुन्छ।

छालामा हुने आज्मा र एक्जिमा जस्ता रोगबाट पनि आँखामा एलर्जी हुन्छ। यस्तो बेलामा हामीले पहिला रोगको उपचार गर्नुपर्छ। त्यसपछि मात्र एलर्जीको उपचारले काम गर्छ।

यस्तो एलर्जीमा छाला चिलाउँछ, सास फेर्न गाह्रो हुन्छ।

कपालमा लगाउने रङ, पर्फ्युम (सुगन्ध) लगायतले पनि आँखामा एलर्जी हुन्छ। धेरै घरमा यी दुवै चिज प्रयोग हुन्छ।

आँखाको एलर्जी हुन नदिन सचेत रहनुपर्छ। कतै बाहिरबाट घर आइपुगेपछि मुख धुनुपर्छ। सम्भव भए, एक छिन आइस (बरफ) ले आँखा सेक्नु राम्रो हुन्छ।

यसरी आँखा सफा गर्दा धूलो पखालिन्छ। आइसले सेक्दा चिसो भएर आँखामा सहजता हुन्छ।

एलर्जी भएको अवस्थामा सफा पानीले आँखा पखाल्नुपर्छ। आइसले सेक्नुपर्छ। आँसु निकाल्ने खालको सामान्य औषधि पाइन्छ। यस्तो औषधि चिकित्सकको परामर्शबिना पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ।

यति उपाय गर्दा पनि ठीक भएन भने चिकित्सकलाई भेट्नुपर्छ। हामी (चिकित्सक) सुरूमा एन्टी–एलर्जी औषधि राखिदिन्छौं। त्यसले पनि ठीक भएन भने आवश्यकता अनुसार थप उपचार गर्नुपर्छ।

सबभन्दा पहिला एलर्जी हुनुको कारण पत्ता लगाउन सक्नुपर्छ र त्यसैअ नुसार उपचार गर्नुपर्छ। कुन किसिमको एलर्जी हो भन्ने कुरा परीक्षणबाट थाहा पाउन सकिन्छ।

एलर्जी परीक्षणबाट कारण पत्ता लगाएर अर्को पटक हुनबाट जोगिन सकिन्छ।

आँखाको एलर्जी हुनबाट जोगिन घरपालुवा जनावरको स्याहारसुसार गर्दा विचार पुर्‍याउनुपर्छ। जनावरका छालाको धूलो आँखामा पर्नबाट जोगाउनुपर्छ।

मोटरसाइकलमा यात्रा गर्नेले चस्मा र भाइजर लगाउनुपर्छ। यसो गर्दा मुख र नाकबाट छिर्ने फोहोर रोकिन्छ, आँखा पनि जोगिन्छ।

गाजल लगाउँदा फाइदा छैन

हाम्रो समाजमा आँखामा गाजल लगाउने चलन छ। सानै उमेरदेखि गाजल लगाइदिने पनि चलन छ। यसले आँखाको भित्रपट्टि रहेको नरम भागमा असर पुर्‍याउँछ।

घरमा आफैले बनाएको वा बजारमा किनेको जुनसुकै भए पनि गाजल लगाउनु राम्रो होइन। यसले कुनै औषधि जस्तो काम गर्ने पनि होइन। आँखाको बाहिरी सौन्दर्यका लागि मात्रै हो।

सकेसम्म कसैले गाजल, आइस्याडो नलगाएको राम्रो। लगाउनै परे छिट्टै हटाउनुपर्छ। साना बच्चालाई त झन् लगाइदिनै हुँदैन। गाजलमा हुने मसिना कणले आँसुनलीमा असर पुर्‍याउँछ। लामो समय लगाउँदा आँसुनली नै बन्द हुन सक्छ। आँसु नआउने हुन्छ।

गाजल लगाएकै कारणले आँखामा समस्या भएका धेरै बिरामी छन्।

अचेल आँखामा ‘गाजल ट्याटू’ बनाउने चलन पनि छ। आँखाको छाला धेरै नरम र संवेदनशील हुने भएकाले ट्याटू बनाउनु ठूलो जोखिम हो।

आँखा निकै संवेदनशील अंग भएकाले स्वस्थ राख्न विशेष ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ।

(आँखारोग विशेषज्ञ डा. मिना कुँवर सशस्त्र प्रहरी बल अस्पताल, बलम्बु र बी एन्ड बी अस्पताल, ग्वार्कोमा कार्यरत छिन्।)