बिहानको ४ः३० बजेको घण्टी जस्तै मेरो आँखा खुल्छ। लगत्तै तयार भैदिनुपर्छ छिनभरमै आफ्नो संसार चलाउन एक आमा, एक शिक्षक र एक समर्पित गृहिणीको रूपमा।
कहिलेकाहीँ लाग्छ, ‘मेरो दिन सूर्योदयभन्दा अगाडि किन सुरू हुन्छ?’
तर फेरि आफै जबाफ दिन्छु, ‘किनकि म आमा, शिक्षक र गृहिणीको त्रिपक्षीय भूमिका पो छु त!’
कहिलेकाहीँ त दिक्क लाग्छ, सम्झन्छु भगवान सोच्छु तिमीले न्याय देऊ वा नदेऊ म तिमीलाई विश्वास गर्न छाड्दिनँ।
जीवनमा जस्तोसुकै परिस्थिति आए पनि कहिल्यै हार नमान्ने गर्दा नै जीवन साँच्चिकै जीवनजस्तो हुने रहेछ। मेरा सपनाहरू साना छैनन् तर सपनाभन्दा ठूला छन् मेरो जिम्मेवारीको पहाड।
छोरीको कपडामा प्रेस, छोराको जुत्ता पालिस मात्र होइन, भोलि बिहानको लागि दाल तरकारी समेत केलाएर राख्छु अघिल्लै साँझ।
भान्सामा चिया उम्लिँदा उनी मनमनै दिनको तालिका बनाउन व्यस्त रहन्छु।
छोरीको असाइनमेन्ट, छोराको नास्ता, कक्षामा टेष्ट लिनुपर्ने, घर आउँदा बजारबाट ल्याउनुपर्ने सामानको लिस्ट, जसको सूची कसैले बनाइदिँदैन।
म आफै घरको ढुंगा, किल्ला र आधारको रूपमा उभिने गरेकी छु। व्यस्त रहनु त राम्रो हो तर अति व्यस्त चलिरहेको छ मेरो जीवन यात्रा।
विद्यालयको गेटबाट छिरेपछि मेरो पैतालाले थकाइ मेटिदिन्छ।
मानौं घरको झन्झट त्यही बाहिरै छोडेर नयाँ रूप धारण गर्छु। कक्षामा छिर्दा बच्चाहरूको 'गुड मर्निङ म्याम' मेरा लागि सौगात बन्छ।
म अंग्रेजी विषय पढाउँछु माध्यमिक तहलाई।
मलाई लाग्छ, अहिलेको विद्यार्थीले किताबी कोरा ज्ञानका अतिरिक्त व्यावहारिक सीप, संस्कार, आधुनिक प्रविधि प्रति पनि त्यत्तिकै ध्यान दिनुपर्छ। विश्व नै एउटा गाउँ 'ग्लोबल भिलेज' को रूपमा रहेको वर्तमान अवस्थामा भोलि यी विद्यार्थीले विश्वव्यापी रूपमा प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने कारणले 'थिङ्क ग्लोबल्ली, एक्ट लोकल्ली' भन्ने उक्ति अनुसार विद्यार्थी लगनशील भएर लाग्नुपर्ने लाग्छ।
निरन्तर समय दिएर जुनसुकै विषयमा लाग्दा त्यसले सफलता दिने कुरा म आफ्नो नै जीवनबाट सिकेको विषय विद्यार्थीलाई बेला बेला सम्झाउँछु।
स्कुलबाट फर्कँदै गर्दा गेटक्रसकै क्रममा म देख्छु, सूर्य थाकेर पश्चिमतिर डुब्दैछ। तर म भने अझै सुरू मात्रै हुँदैछु।
एउटा छोरो पिँठ्युमा र छोरी हातमा डोर्याउँदै थकित मुद्रामा कोठामा पुगेछि हाते ब्याग फालेर लामो श्वास लिन्छु र गम्भीर भावमा सोच्ने गर्छु, ‘ए जिन्दगी तिमी के यस्तै हौ?’ एकैछिनमा छोरो भन्छ, ‘मामु भोट लादो तोते शैलीमा। अनि छोरी मामु मेरो नोटबुक खै ? मेरो रातो टिसर्ट नै भेटिनँ यस्तै यस्तै......’ आमासँग प्रश्न अनगिन्ती, तर थकानका कुरा सुनिदिने कोही छैन।
भान्सा, सरसफाइ, पढाइ, धुलाइ, कहिले बुहारी बनेर, कहिले साथी बनेर, कहिले आमा बनेर, त कहिले मनोवैज्ञानिक, शिक्षक बनेर। कहिले म मैलाई सोध्छ, ‘के म थाक्दिनँ?’ फेरि मेरै मनले उत्तर दिन्छ, ‘थाक्न त मलाई पनि मन छ तर मेरो थकान सुत्न पाउँदैन।’
केही वर्ष अगाडि श्रीमानको सरूवा भयो। त्यसै वर्ष नै छोरा जन्मियो। यसै बेलादेखि सुरू भयो मेरो संघर्षका दिनहरू।
३ महिनाको सुत्केरी बिदापछि विद्यालय आउन थालेँ। केही समय त सासूआमाले बच्चाको हेरिदिनुभयो, बच्चा करिब ढेड वर्षको हुँदादेखि सबै जिम्मेवारी एक्लै निभाइरहेकी छु, एक आमा, शिक्षक र गृहिणीको रूपमा।
अब त बच्चाहरू पनि केही ठूला भैसके। छोरी सघाउन सक्नी भएकी छन्। विभिन्न विद्यालयमा अध्यापन गराएका विद्यार्थीहरूले गरेको प्रगति, कति सरकारी जागिरे कति आर्मी, प्रहरी, कति उच्च अध्ययन गर्न विदेश पुगेका दृष्यहरू, आफूले विभिन्न विद्यालयबाट पाएका सम्मानपत्र, कदरपत्र, अभिभावकको आशा र सद्भाव, शिक्षक छनौट समितिमा बसेर गरेको काम जस्ता.. स साना उपलब्धिले मन आनन्दित हुन्छ। जीवनले मलाई धेरै पटक च्याप्यो, दबाउन सकेन।
अब त जिन्दगीलाई नयाँ ढंगले बुझ्न सिकेकी छु। सुख र दुःख जीवनका दुई पाटा रहेछन्। मनले हार मान्दा जीवनले जित्न नसक्ने रहेछ। आत्तिनु र मात्तिनु दुबै हानिकारक रहेछन्, पवित्र समभाव, इमानदारिता, नैतिकवान, कर्तव्यनिष्ठा, परिश्रमीको कदर हुँदोरहेछ साना साना खुसीहरू संग्रहबाट नै पूर्ण खुसी प्राप्त हुँदोरहेछ। मेरा लागि सफलता कुनै पद वा पदक होइन। बरू छोराछोरी परिवारको हाँसो, विद्यार्थीको प्रगति, आफन्तको मनमा बसेको गर्विलो छाप हो।
आफ्नो स्वास्थ्य, संस्कार, आनीबानी, बोलीबचन, सोच, अध्यामिक रागको समिश्रण हुन्छ सफलतामा।
आज आफ्नै जातिबारे घोत्लिन मन लाग्यो। नारी जाति। वास्तवमा आजका नारी परम्परागत सृष्टिकर्ता र पालक मात्र होइन परिवार, समाज र राज्यकै समग्र विकासका मेरूदण्ड हुन्। हरेक क्षेत्रमा नेतृत्व दिन सक्ने ल्याकतवाला शक्ति हुन्। संसार चलाउने आधारस्तम्भ हुन। घर मात्र होइन संसार नै उज्यालो बनाउने शक्ति छ उनीहरूमा। नारीलाई सम्मान, समानता र अवसर प्रदान गर्नु केबल अधिकार होइन– समाजको दिगो विकासको आधारभूत सर्त पनि हो। पुरूष प्रधान समाजको सोच विस्तारै परिवर्तन त भैरहेको छ। यसलाई अझै रफ्तारमा दौडाउनुपर्ने लाग्छ। ओहो, धेरैबेर पो सोचेर बसिराखेकी हैट पौने दश भैसकेछ।
(शकुन्तला भूर्तेल स्थायी मावि अंग्रेजी शिक्षकको रूपमा गुल्मी जिल्लाको कालिगण्डकी गा.पा.४ स्थित श्री जीवनोद्धार माविमा कार्यरत छन्।)
-1746009348.jpg)
