बिहीबार बजेट भाषण। संसद परिसरमा चहलपहल हुने नै भयो। सांसद, सञ्चारकर्मीको उपस्थिति बढिरहेका बेला अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल मुसुक्क हाँस्दै गाडीबाट ओर्लिए। उनको हातमा चिटिक्कको खैरेखैरो रङको 'बजेट झोला' थियो।
संसद र सञ्चारकर्मीले उत्सुकतापूर्वक झोला हेर्न थालेपछि अर्थमन्त्री पौडेल थप उत्साहित देखिए। हाँस्दै उनले झोला उचालेरै देखाए।
दुई वर्षअघिसम्म बजेट भाषण गर्न संसद भवनतिर लम्किरहेका अर्थमन्त्रीको हातमा गाढा वा फिक्का कालो रङको ब्रिफकेस हुन्थ्यो। रातो रिबनले बाँधिएको।
त्यस्ता झोला विदेशमै बनेका हुन्थे। महँगा पनि हुन्थे।
धेरै वर्षसम्म बजेट भाषणको विम्ब नै बनेको थियो, त्यो झोला। बजेट भाषण भन्ने बित्तिकै मानिसहरूको दिमागमा त्यही झोलाको दृश्य फनफनी घुम्थ्यो।
गत वर्षदेखि यो चलनलाई माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव वर्षमान पुनले तोडे। उनले आफू अर्थमन्त्री भएका बेला महँगो ब्रिफकेसमा बजेट पुस्तिका राख्ने र त्यही खोलेर पढ्ने चलन परिवर्तन गरेका थिए।
पुनले गत वर्ष अल्लो र ढाकाले बनेको झोला प्रयोग गरेका थिए। पुनले नेपाली उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्ने ध्येयले कटन, अल्लो र ढाकाबाट बनेको नेपाली झोला प्रयोगमा ल्याएका थिए।
बजेट पुस्तिका बोक्न प्रयोग गरिएको उक्त झोला अर्थ मन्त्रालयले ठमेलको चिःबहालस्थित युनिक लेदर्स ह्यान्डिक्राफ्ट प्रालिबाट किनेको थियो।
पुनले थालेको चलनलाई निरन्तरता दिँदै यस वर्ष पनि अर्थ मन्त्रालयले त्यही पसलबाट कटनको झोला खरिद गरेको थियो।
फरक यति मात्रै हो, गत वर्ष किनेको झोलामा ढाकाको मिश्रण थियो। यसपटक कटनको मात्रै भएको पसल सञ्चालक नवराज अधिकारीले जानकारी दिए।
अधिकारीका अनुसार केही दिन पहिले एक जना व्यक्ति (सम्भवतः अर्थमन्त्रीकै सचिवालयमा कार्यरत कर्मचारी हुनुपर्छ) आएर बजेट पुस्तिका राख्ने प्रयोजनका लागि भन्दै झोला अर्डर गरेका थिए। अघिल्लो वर्षको जस्तै हातैले बनाएको झोला चाहिने बताएपछि युनिक लेदर्स ह्यान्डिक्राफ्टले नेपालटारस्थित कारखानामा बजेट झोला बनाएको अधिकारीले सेतोपाटीलाई बताए।
दुइटा झोलाको माग भएको र सोही अनुसार आफूले निर्माण गरेको अधिकारीले बताए।
'अघिल्लो वर्ष पनि मैले नै झोला बनाएर बिक्री गरेको थिएँ। यसपालि पनि मैलै नै बिक्री गरेको हुँ। एक जना मान्छे आएर अर्डर गर्नुभएको थियो। हतारहतार बिहानपख अर्डर गर्नुभएको थियो। बेलुकीतिर ६ बजेतिर उक्त झोला बनेको थियो। न्युरोडमा ल्याइदिनु भनेपछि मैले नै लगिदिएको थिएँ,' सञ्चालक अधिकारीले भने।
उनका अनुसार यस वर्ष अर्थ मन्त्रालयले किनेको एउटा झोलाको मूल्य दुई हजार पाँच सय रूपैयाँ हो। यस वर्ष दुइवटा किनेकाले आफूले पाँच हजार रूपैयाँ लिएको उनले बताए।
गत वर्ष पनि अर्थमन्त्रीको सचिवालयले यति नै मूल्यमा झोला किनेको पुनका प्रेस सहयोगी दयानिधि भट्टले बताएका थिए।
'अहिले खरिद गरेको एउटा झोलाको मूल्य दुई हजार पाँच सय रूपैयाँ हो। दुइटा किन्नुभएको थियो। एउटा अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलको हातमा देखिएको थियो। अर्को रातो रङको पनि थियो,' बिक्रेता अधिकारीले बताए।
कम्पनीले अधिकांश झोला नेपालटारस्थित कारखानामै तयार पार्ने गर्छ। हस्तकलाका सामग्री तयार पार्ने कारखाना भएकाले झोलाहरू पनि प्रायः हातैले बनाउने गरेको उनले सुनाए। कुनैकुनै झोला मेसिनबाट पनि बनाइने उनले बताए।
'यो झोला हामीले विशेष गरी डिजाइन गर्दा ढाका जस्तो बनाएका छौं,' उनले भने, 'कपडा भने कटनकै प्रयोग गरेका छौं।'
अर्थमन्त्रीहरूले नेपाली हस्तकलाबाट बनेको झोलामा बजेट पुस्तिका राख्ने चलन बसाल्दा यसबाट आफूलाई हौसला मिलेको बताए। यसबाट युवाको उद्यमशीलता प्रबर्द्धन हुने उनको बुझाइ छ।
अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलका प्रेस सल्लाहकार भुवन केसीले पनि नेपाली उत्पादन, कला र सिर्जनालाई प्रबर्द्धन गर्ने गरी सामग्रीको प्रयोग गरिएको बताए।
'घरेलु हस्तकलाका सामग्री, उद्यमशीलता, नवप्रवर्तन आदिलाई प्रवर्द्धन गर्ने नै हाम्रो नीति छ। त्यही अनुरूप नेपाली झोला प्रयोग गरिएको हो,' उनले भने।
उनले बजेट पुस्तिका राख्ने नेपाली झोला नै प्रयोग गर्ने चलन जसले सुरू गरेको भए पनि निरन्तरता दिने योजना अनुरूप नै अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले प्रयोग गरेको बताए।
