मूल्य उच्च हुँदा पनि चालु आर्थिक वर्षको पहिलो पाँच महिनामा सुनचाँदी आयात झन्डै तीन गुणा बढेको छ।
पछिल्लो एक वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य ६० प्रतिशतले बढेको छ।
यही अवधिमा नेपालले उल्लेख्य रूपमा भन्सार दर घटाएको थियो। त्यसैले नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा देखिएजस्तो ६० प्रतिशतसम्म नबढे पनि भाउ धेरै नै बढेको छ।
भाउ धेरै हुँदा पनि सुनचाँदीको आयात बढेको छ।
भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार चालु आर्थिक वर्षका साउन, भदौ, असोज, कात्तिक र मंसिर महिनामा १६ अर्ब ३४ करोड रूपैयाँ बराबरको ९ लाख ४४ हजार ग्राम (९४४ केजी) सुन आयात भएको छ।
गत आर्थिक वर्ष यही अवधिमा ३ अर्ब ३५ करोड रूपैयाँ बराबरको ३ लाख ३ हजार ग्राम (३०३ केजी) सुन आयात भएको थियो।
परिमाणात्मक रूपमा यस वर्ष सुन आयात करिब तीन गुणा बढी छ। मूल्यगत आधारमा झन्डै पाँच गुणा बढी देखिएको छ।
गत आर्थिक वर्षको मंसिरमा सरकारले सुनको भन्सार दर २० प्रतिशतबाट घटाएर १० प्रतिशतमा झारेको थियो। पहिले अत्यधिक भन्सार हुँदा सुन आयात अस्वाभाविक रूपमा घटेपछि सरकारले दर घटाएको हो।
भन्सार दर घटाइएकै दिन सुनको मूल्य प्रतितोला करिब १६ हजार रूपैयाँले घटेको थियो। त्यसपछि भारतीय बजारबाट उपभोक्ताले किनमेल गर्ने र व्यवसायीले उतैबाट लुकिछिपी सुन ल्याउने क्रम घटेको व्यवसायीहरू बताउँछन्।
हाल भारत र नेपालमा भन्सार दर करिब उस्तै भएकाले अवैध कारोबार कम भएको उनीहरूको भनाइ छ।
आयातको तथ्यांक यति ठूलो देखिए पनि बजारमा सुनको कारोबार कमजोर रहेको व्यवसायीहरूको गुनासो छ।
व्यवसायीहरूका अनुसार मूल्य बढेकाले गहना बनाउने प्रयोजनको माग घटेको छ र बजारमा वास्तविक खपत सीमित छ। कारोबार गत वर्षभन्दा बढी देखिए पनि यथार्थ यस्तो नभएको उनीहरूको भनाइ छ।
आयात बढ्नु माग बढेको संकेत नभई भन्सार घटेपछि औपचारिक कारोबार तथ्यांकमा देखिन थालेको परिणाम भएको उनीहरू बताउँछन्।
सुनचाँदी व्यवसायी तेजरत्न शाक्यका अनुसार यस वर्ष भन्सार दर घटेकै कारण पहिले भारतीय बजार वा अन्य अवैध माध्यमबाट हुने कारोबार घटेर आधिकारिक प्रणाली मार्फत हुने आयात बढेको हो।
'पहिले लुकिछिपी आउने सुन अहिले सरकारी तथ्यांकमा देखिन थालेको हो,' उनले भने।
मूल्य बढेकाले विवाह र व्रतबन्धका लागि बनाइने गहनाको माग भने घटेको उनले बताए।
'अन्तर्राष्ट्रिय भूराजनीतिक तनाव र विश्वका केन्द्रीय बैंकहरूले सुनको मौज्दात बढाइरहेकाले लगानीका लागि सुनको ढिक्काको माग भने बढेको छ,' शाक्यले भने।
आयात परिमाण ठूलो देखिए पनि हाल बजारमा वास्तविक खपत निकै कम रहेको उनको भनाइ छ।
'अहिले हप्तामा २ देखि ३ केजी मात्र सुन बिक्री भइरहेको छ,' उनले भने।
नेपाल बैंकर्स संघको तथ्यांकले पनि व्यवसायीहरूको गुनासोलाई स्वाभाविक देखाएको छ। संघका अनुसार हाल बैंकमा १४३.५ केजी सुन मौज्दात छ।
चालु आर्थिक वर्षमा अहिलेसम्म बैंकिङ प्रणाली मार्फत कुल ९०२ केजी सुन आयात भइसकेको छ। कात्तिकपछि भने सुन आयात गरिएको छैन। पाँच महिनामा देखिएको सम्पूर्ण आयात कात्तिकभित्रै भएको बैंकरहरू बताउँछन्।
बैंकर्स संघका अनुसार तिहारको समयमा बजारमा माग बढ्ने अपेक्षासहित व्यवसायीहरूको आग्रहमा तिहार सुरू हुनुभन्दा केही दिनअघि करिब २०० केजी सुन आयात गरिएको थियो।
तिहारपछि पनि बजार चल्ने अनुमान गर्दै थप ३०० देखि ४०० केजी सुन मगाइएको थियो। अपेक्षा अनुसार कारोबार बढेन। त्यसपछि बैंकमा मौज्दात सुन समेत व्यवसायीहरूले नकिनेको अवस्था देखिएको छ।
नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका उपाध्यक्ष धर्म बज्राचार्यले पनि आयात धेरै देखिए पनि कारोबार कमजोर रहेको बताए।
'आयात धेरै देखिए पनि त्यो बजारमा पुगेको छैन। सुन बैंकमै थुप्रिएको छ,' उनले भने।
सामान्य अवस्थामा महिनामा करिब ७५० केजीसम्म सुनको माग हुनुपर्नेमा तिहारयताका तीन महिनामा (कात्तिक, मंसिर र पुस) ३०० केजी पनि खपत हुन नसकेको उनले बताए।
अघिल्लो वर्ष धेरै ग्राहक सुन किन्न भारत जाने र पसलेहरूले पनि उतैबाट ल्याउने गरेकाले नेपालको आधिकारिक तथ्यांकमा आयात कम देखिएको उनले बताए।
'अहिले देखिएको वृद्धि बजारको मागले होइन, भन्सार घटेपछि आधिकारिक कारोबार सुरू भएकाले हो,' उनले भने।
सुनसँगै चाँदीको आयात पनि उल्लेख्य रूपमा बढेको छ।
गत आर्थिक वर्षको पहिलो पाँच महिनामा २ अर्ब १२ करोड रूपैयाँ बराबरको १ करोड ५४ लाख ग्राम चाँदी आयात भएको थियो।
चालु आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा ९ अर्ब १४ करोड रूपैयाँ बराबरको ४ करोड २३ लाख ग्राम चाँदी आयात भएको छ।
व्यवसायीहरूका अनुसार चाँदीको प्रयोग भाँडाकुँडाभन्दा पनि लगानीका उद्देश्यले बढी भइरहेको छ। पछिल्ला दिनमा चाँदीको ढिक्काको कारोबार बढ्दै गएको उनीहरूको भनाइ छ।
-1746009348.jpg)
