नेपालले कतारलाई दिन लागेका दुईवटा हात्तीलाई सोमबार सौराहाबाट बिदाइ गरिँदैछ।
२०८१ वैशाख ११ र १२ गते कतारका अमिर शेख तमिम बिन हमाद अल थानीको नेपाल भ्रमण क्रममा सरकारले एक जोडी हात्ती कतारलाई उपहार दिने निर्णय गरेको थियो। त्यसपछि हात्ती प्रजनन् तथा तालिम केन्द्र खोरसोरमा हुर्किएर तालिम पाएका रूद्रकली र खगेन्द्रप्रसाद नामका हात्ती कतारलाई दिन छनोट गरिएको थियो।
नेपालले अन्य देशलाई हात्ती उपहार दिन लागेको यो पहिलो पटक हो। यसअघि विभिन्न देशलाई एकसिंगे गैंडा भने उपहारका रूपमा पठाएको थियो।
सात वर्षकी रूद्रकली र ५ वर्षको खगेन्द्रप्रसादलाई माला, खादा लगाएर बिदा गर्न लागिएको चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत डा. गणेश पन्तले जानकारी दिए।
'नेपालले पहिलो पटक अरू देशलाई हात्ती उपहार दिन लागेको हो। त्यसैले उनीहरूलाई एउटा कार्यक्रम गरेर सौराहाबाट बिदाइ गर्दैछौं,' पन्तले सेतोपाटीसँग भने, 'उनीहरूलाई राख्न खोर तयार पारिएको छ। त्यो खोर ट्रकमा राखेर भैरहवा पठाउँछौं।'
पुस २ गते बुधबार भैरहवा विमानस्थलमा नेपालले यी हात्ती कतारलाई हस्तान्तरण गर्नेछ। कतारले चार्टर विमानमार्फत् हात्तीहरू लैजानेछ। खोरसहित हात्तीहरूलाई विमानमा चढाएर कतार लगिने डा. पन्तले बताए।
'रूद्रकली' नामको हात्ती। तस्बिर: राजेश घिमिरे/सेतोपाटी
हात्ती प्रजनन् तथा तालिम केन्द्रका प्रमुख मनपुरण चौधरीले वैदिक विधिअनुसार पूजा गरेर फूल माला लगाई हात्तीहरूलाई बिदा गर्न लागेको बताए।
'वनदेवीको पूजा गर्छौं। हात्तीलाई मिठो खाना खान दिन्छौं। अनि फूल, माला, खादा ओडाएर बिदा गर्छौं,' चौधरीले भने, 'हे गणेश भगवान, राम्ररी ट्रक चढ्नुहोला, राम्ररी जहाज चढेर जानुहोला भनेर प्रार्थना गर्छौं।'
रूद्रकलीका माउते बुद्धिलाल श्रेष्ठ र खगेन्द्रप्रसादका माउते पाचुखा थारू पनि उनीहरूसँग कतार जाँदैछन्। साथमा एक जना भेटेरिनरी प्राविधिकलाई पनि पठाउन लागिएको निकुञ्जले जानकारी दियो।
'अहिले उहाँहरूले एक महिना त्यहाँ बसेर हात्तीको स्याहार र त्यहाँका कर्मचारीलाई तालिम दिनुहुन्छ। थप समय चाहिए त्यतिखेर निर्णय हुन्छ,' पन्तले भने।
रूद्रकली र खगेन्द्रप्रसाद दुवैका बाबु जंगली हात्ती रोनाल्डो रहेको रेकर्ड प्रजनन् केन्द्रमा छ। रूद्रकलीलाई पूजाकली र खगेन्द्रप्रसादलाई कोशीकलीले जन्माएका हुन्।
पूजाकलीको रूद्रकलीलाई जन्माएको केही समयमा मृत्यु भएको थियो। त्यसपछि रूद्रकलीलाई चितवनकली नामको हात्तीको संरक्षणमा हुर्काइएको प्रजनन् केन्द्रका प्रमुख चौधरीले बताए।
खगेन्द्रप्रसादकी आमा कोशीकली प्रशीक्षक हात्ती हुन्। कोशीकली निडर हात्ती भएकाले छावाहरूलाई तालिम दिन प्रयोग गर्ने गरिएको चौधरीले बताए।
प्रजनन् केन्द्रमा अहिले ७ छावासहित १६ वटा हात्ती छन्। २०४४ सालमा भारतले उपहारस्वरूप दिएका १६ हात्तीलाई राखेर प्रजनन् केन्द्र सञ्चालनमा ल्याइएको थियो। त्यतिखेर हात्तीको बदलामा नेपालले भारतलाई ४ वटा एकसिंगे गैंडा दिएको थियो। नेपाललाई थाइल्यान्ड र बर्माले पनि २/२ वटा हात्ती दिएका थिए।
हालसम्म नेपालले विभिन्न देशलाई ४७ प्रकारका वन्यजन्तु तथा आखेटोपहार उपहार दिइसकेको छ। एक सय २० वटा घडियाल र मगर गोहीका अन्डा पनि उपहार दिइएको छ।
नेपाल सरकारले हालसम्म चीन, भारत, अमेरिका, जर्मनी, बंगलादेश, बेलायत, जापान, अस्ट्रेलियालगायत देशलाई गैंडा उपहार दिएको छ।